PIERWIASTKI RODZIME

Pierwiastki rodzime występują w przyrodzie w stanie wolnym. Dzielą się one na:

metale rodzime
metale kruche
metaloidy (niemetale)

 

Metale rodzime odznaczają się najlepszym przewodnictwem elektrycznym i cieplnym.

Wszystkie mają połysk metaliczny. Większość z nich ma barwę srebrzystobiałą lub cynowobiałą, z wyjątkiem złota i miedzi, które posiadają swoiste barwy żółte. Pierwiastki należące do tej grupy mają największe ciężary właściwe, wiele z nich odznacza się wysoką kowalnością i zwykle niewielką twardością. Większość metali rodzimych stanowi cenne surowce gospodarcze np. srebro (Ag), złoto (Au), platyna (Pt), miedź (Cu).

 

Metale kruche - arsen (As), bizmut (Bi), antymon (Sb) i inne pierwiastki rodzime tej grupy,

nie mają większego znaczenia gospodarczego.

 

Metaloidy (niemetale) rodzime różnią od metali zarówno budową wewnętrzną jak i

właściwościami fizycznymi, a także wyglądem zewnętrznym. Największe znaczenie mają wśród nich alotropowe odmiany węgla - grafit i diament oraz siarka.

 

Pierwiastki rodzime nie mają większego znaczenia skałotwórczego i glebotwórczego. Ze

względu na swe wzorcowe właściwości krystalochemiczne oraz ogromną wartość zarówno materialną jak i estetyczną opisany zostanie diament oraz siarka, posiadająca duże znaczenie gospodarcze.

 

CECHY MAKROSKOPOWE:

Postać występowania: diament krystalizuje w układzie regularnym.

Pokrój kryształów: ośmiościan, rzadziej sześcian lub 48-ścian.

Barwa: diamenty są bezbarwne i przezroczyste, występują tez odmiany zabarwione (bardzo cenione w jubilerstwie) oraz czarna (carbonado - mający zastosowanie techniczne).

Połysk: diamentowy.

Rysa: biała.

Twardość: 10,0 - wzorcowa w skali Mohsa.

Łupliwość: doskonała.

Gęstość: 3,47 - 3,55 g ^. cm^-1.

WYSTĘPOWANIE

Diamenty eksploatowane są ze złóż pierwotnych i wtórnych. Największe złoża diamentu

znane są przede wszystkim z południowej Afryki (wzdłuż rzeki Vaal i Oranje), Brazylii (Minas Gerais i Bahia), Indii (wschodnia część wyżyny Dekan), Australii (Nowa Południowa Walia) oraz okolic Jakucka (złoża uralskie i syberyjskie).

 

CECHY MAKROSKOPOWE:

Postać występowania: siarka krystalizuje w układzie rombowym.

Pokrój kryształów: podwójna piramida rombowa w kombinacji z innymi formami prostymi, skupienia ziarniste, zbite, naciekowe lub ziemiste.

Barwa: żółta, brunatnawożółta, zielonawożółta.

Połysk: tłusty, na ścianach kryształu diamentowy.

Rysa: biała, żółtawa.

Twardość: 2,0.

Łupliwość: doskonała.

Gęstość: 2,0 - 2,1 g ^. cm^-1.

Inne cechy: zapala się w temperaturze 270°C.

WYSTĘPOWANIE

Siarka rodzima może gromadzić się jako produkt sublimacji ekshalacji wulkanicznych

(Pozzuoli pod Neapolem, na Etnie, Yellowstone Park w Ameryce Północnej). Większe znaczenie gospodarcze ma jednak siarka pochodzenia osadowego, powstająca na drodze redukcji siarczanów:

2CaSO₄ + C + H₂O = CaSH₂ + CaCO₃ + 2CO₂,
2CaSH₂ + 2CaSO₄ + 5CO₂ + H₂O = 5CaCO₃ + 6H₂O + 8S

Takie powstawanie siarki odbywa się przy współudziale bakterii beztlenowych

(anaerobowych), zwanych bakteriami siarkowymi. Bakterie te na drodze redukcji siarczanów przeprowadzają procesy oddychania komórkowego. Niektóre bakterie mogą również asymilować siarkę z wód siarkowodorowych. Gromadząc ją w swoich komórkach, dają początek złożom siarki.

Osadowe złoża siarki, powstałe dzięki działalności bakterii znajdują się m.in. w Ameryce

Północnej (Luizjana i Teksas), na Sycylii (prowincje Girgenti i Caltanisette) oraz w Polsce (rejon Tarnobrzegu).