Bernadeta Strochalska

PRODUKCJA  BURAKA CUKROWEGO W RÓŻNYCH  SYSTEMACH  UPRAWY  KONSERWUJĄCEJ

Celem podjętych badań było:

- poznanie wpływu różnych wariantów uprawy konserwującej buraka cukrowego oraz dwóch dawek azotu na glebowe warunki siedliskowe, zachwaszczenie łanu oraz wzrost, plonowanie i jakość technologiczną korzeni buraka cukrowego; badania te miały uwidocznić, który z zastosowanych systemów uprawy był najbardziej efektywny z punktu widzenia nie tylko wysokości plonu, ale także jego wartości technologicznej.

- sprawdzenie, który z badanych systemów uprawy z wykorzystaniem mulczu z międzyplonów ozimych (żyto i wyka ozima) i słomy jest najbardziej przydatny z punktu widzenia uprawy roli.

OPIS DOŚWIADCZENIA

Badania przeprowadzono w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym Swojec we Wrocławiu w latach 2007–2010. Przedplonem dla buraka cukrowego w każdym roku doświadczenia była pszenica ozima. Badania realizowano w oparciu o ścisłe, dwuczynnikowe doświadczenie polowe założone metodą split-plot w 3 powtórzeniach. Przed założeniem doświadczenia pole zostało zwapnowane i zgłęboszowane.

Schemat doświadczenia

Czynnik I – Systemy uprawy:

1. Tradycyjna uprawa konserwująca z gorczycą białą pozostawioną do wiosny – mulcz, agregat uprawowy, siew (kontrola)         

2. Słoma przedplonowa przykryta kultywatorem podorywkowym i pozostawiona do wiosny – mulcz, Roundup, agregat uprawowy, siew         

3. Słoma przedplonowa wymieszana broną zębową i pozostawiona do wiosny – mulcz, Roundup, agregat uprawowy, siew

4. Uprawa żyta ozimego do wiosny – mulcz, Roundup, agregat uprawowy, siew

5. Uprawa wyki ozimej do wiosny – mulcz, Roundup, agregat uprawowy, siew

Czynnikiem I rzędu były zróżnicowane systemy uprawy konserwującej. Na obiekcie 1 (kontrola) stosowano tradycyjną uprawę konserwującą (międzyplon ścierniskowy – gorczyca pozostawiony do wiosny). Rozdrobnioną słomę przedplonową przykryto kultywatorem podorywkowym (obiekt 2) lub po wymieszaniu broną zębową pozostawiono do wiosny w formie mulczu (obiekt 3). Na pozostałych obiektach uprawiano żyto (obiekt 4) i wykę ozimą (obiekt 5), które po zniszczeniu posłużyły jako mulcz. Na poletkach z mulczem ze słomy (obiekt 2, 3) i na poletkach z mulczem z międzyplonów ozimych (obiekt 4, 5) wczesną wiosną zastosowano Roundup w celu zniszczenia międzyplonów i chwastów, a przed siewem agregat uprawowy złożony z brony wirnikowej i wału strunowego.

Czynnik II – Nawożenie azotowe: optymalne – 120 kg/ha 1 N,  obniżone – 80 kg/ha   2/3 N

Czynnikiem II rzędu były dwa poziomy nawożenia azotowego: optymalne – 1 N (120 kg/ha), obniżone – 2/3 N (80 kg/ha).

WNIOSKI

Na podstawie przeprowadzonych 3-letnich badań na glebie kompleksu żytniego dobrego w warunkach Dolnego Śląska sformułowano następujące wnioski:

1. Systemy uprawy konserwującej istotnie różnicowały plony buraka cukrowego. Najwyższe plony korzeni (72,0 t/ha) i liści (44,7 t/ha) uzyskano na poletkach, na których stosowano mulcz z wyki ozimej, a najniższe na mulczu żytnim odpowiednio 54,7 t/ha i 37,2 t/ha.

2. Najwyższą dynamikę wschodów i obsadę końcową buraka stwierdzono na poletkach ze słomą i z mulczem z gorczycy, a najniższą na obiektach, na których zastosowano mulcz z żyta i wyki ozimej.

3. Podczas wschodów, w warstwie 5–10 cm, w systemie uprawy ze słomą wymieszaną broną gleba charakteryzowała się najwyższą wilgotnością (27,1% obj.) i najmniejszą zwięzłością (2,3 MPa).

4. Obniżenie dawki azotu z 120 do 80 kg/ha oraz zastosowanie mulczu z żyta i wyki ozimej w porównaniu z kontrolą, ograniczyły istotnie zachwaszczenie łanu.

5. Od wiosny do jesieni we wszystkich systemach uprawy buraka cukrowego (z wyjątkiem systemu z mulczem żytnim) nastąpił wzrost zawartości węgla organicznego, fosforu przyswajalnego i pH w glebie.

6. Najwyższe plony cukru technologicznego (10,3 t/ha) uzyskano w uprawie buraka cukrowego na mulczu z wyki ozimej, a najwyższą zawartość cukru (15,8%) i jego wydajność (15,5%) – na słomie wymieszanej broną.

7. Najmniej liści z 1 rośliny (22,7 szt.) o najmniejszej masie (0,46 kg) i powierzchni asymilacyjnej (0,33 m2) stwierdzono po wymieszaniu słomy broną.

8. Największą masą i długością charakteryzowały się korzenie buraków uprawianych na mulczu z gorczycy, żyta i wyki ozimej, a najmniejszą masą i grubością – uprawiane na słomie. Największą średnią masę (1,08 kg) i długość korzenia (20,8 cm) uzyskano na mulczu z wyki ozimej.

9. Proponuje się rozszerzyć dotychczasową definicję uprawy konserwującej o ozimą roślinę okrywową. Nowa definicja powinna brzmieć następująco: "Uprawa konserwująca jest systemem uprawy z wykorzystaniem mulczowania, mającym na celu ochronę gleby przed degradacją oraz zachowanie jej produktywności. Ma ona zastosowanie w przypadku roślin jarych wysiewanych w szerokie rzędy, które sieje się w przemarznięty międzyplon ścierniskowy lub ozimą roślinę okrywową po jej zniszczeniu”.