Uwagi pod adresem "Fragmenta Agronomica"

FRAGMENTA AGRONOMICA 1996 Nr 4
UWAGI POD ADRESEM „FRAGMENTA AGRONOMICA"
Lesław Zimny
(błędy w artykule pochodzą z Redakcji FA)
Periodyk „Fragmenta Agronomica" wydawany jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Nauk Agrotechnicznych. Za stronę merytoryczną publikowanych prac odpowiedzialni są recenzenci, natomiast za kształt redakcyjny (unifikacja tekstu, jego układ, tabele, rysunki, łamanie, korekta) odpowiada zespół redakcyjny. Uwagi krytyczne pod adresem „Fragmenta Agronomica", przedstawione na podstawie nr 2/1996 r., dotyczą tylko przygotowania redakcyjnego (adiustacji).
Na stronie tytułowej nazwę Towarzystwa podano w trzech językach: polskim, angielskim i rosyjskim. Dlaczego wybrano akurat te języki, a nie np. niemiecki czy francuski ? Nota bene streszczenia prac tłumaczone są tylko na język angielski.
Zastosowane we „Fragmenta Agronomica" półtora odstępu pomiędzy wierszami znacznie powiększa objętość tekstu i czyni go bardzo rozwlekłym. Odstęp pojedyńczy zupełnie by wystarczył, a bardziej zwarty tekst byłby łatwiejszy do czytania. Wygospodarowane miejsce można by przeznaczyć na pełny opis bibliograficzny (publikacje z tytułami). Zaskakujący brak wcięć akapitowych w pierwszych wierszach każdego rozdziału utrudnia studiowanie tesktu (str. 87-106). W niektórych artykułach w ogóle nie spotyka się wcięć (str. 74-86), przez co praca traci na przejrzystości.
W posczególnych artykułach występują różnego rodzaju niedopatrzenia redakcyjne. W tekście stosuje się różną wielkość czcionki (str. 131_1-4 oraz str. 132), a dla tytułów podrozdziałów różny rodzaj pisma (str. 10, podrozdział 2.1 oraz str. 16, podrozdział 3.1). Tytuły podrozdziałów zaznacza się czasem odstępem (str. 10), a niekiedy bez odstępu (str. 11). Podobnie „wnioski" oddzielone są odstępami (str. 70-71) lub nie (str. 133). Spotkać można dowolne stosowanie przecinka (str. 438₈ oraz 36^9-10), a także nieuzasadnione przenoszenie końcowego fragmentu wiersza do następnej linijki (str. 72¹⁵). Nazwy gatunków (str. 43¹²), odmian (str. 97_4-5) i pestycydów (str. 96_3-5), zaznaczone pismem tekstowym można wyróżnić kursywą, tak jak uczyniono to na str. 23. Trudno wytłumaczyć pozostawienie wewnątrz artykułu połowy pustej strony (str. 28 i 132), zwłaszcza, gdy w innym miejscu nowy rozdzaił rozpoczyna się od przedostatniej linijki (str. 70).
Zastanawiające jest podanie po tytule pracy tylko pierwszej litery imienia autora (str. 74). Dlaczego przy niektórych autorach potaje się tylko nazwę instytutu (str. 95^4-6) lub wydziału uczelni (str. 75^5-7), a przy innych dokładniej - instytut i zakład (str. 107^4-6) lub katedrę uczelni (str. 136^5-7) ? Brak konsekwencji można zauważyć w streszczeniach (synopsis i summary) - w jednym przypadku są to teksty jednoakapitowe (str. 6 i 55-56), a w innym dwuakapitowe (str. 74 i 105-106). Niekiedy „wnioski" justuje się i rozpoczyna dużą literą (str. 133), a niekiedy wyrównuje tylko do lewej strony rozpoczynając je małą literą (str. 145). Cytując prace zbiorowe zamiast skrótu in. (inni) lepiej użyć „wsp." (współautorzy) (str. 12₇, 59¹¹, 124¹³). Zdarza się niewłaściwe dzielenie wyrazu (str. 66-67), a niektóre wiersze (str. 131_1-3) są powtarzane w innym miejscu (str. 132^2-5). Czasem wnioski występują w rozdziale PODSUMOWANIE (str. 103), a czasem w rozdziale WNIOSKI (str. 145), a ich kolejne numery zaopatrzone są w nawiasy (str. 70-71) lub kropki (str. 103). W wielu przypadkach trudno zorientować się, która forma jest poprawna:

Apera spica-vento (str. 69⁾ Apera spica venti (str. 6₃) Apera spica veti (str. 55¹¹)	r.n.-n.s. (str. 17, tabela) n.i.-n.s. (str. 33₃) n.i.-n.s. (str. 33₃)	cultiwation (str. 32, tabela) cuttivation (str. 32, tabela)
ppw (str. 12₁₃) PPW (str. 108₂)	37,3 (ułamek po przecinku) (str. 14⁷) 8.79 (ułamek po kropce) (str. 63²)	Etp (str. 116₇) Etp (str. 116₃)
Gajić (str. 51₂) Gaijić (str. 51₄)	t ha^-1 (str. 68⁴) t/ha (str. 97₁)	Jaga (str. 88¹⁰) Jago (str. 90, tabela)

W opisie rysunków i tabel również brak ujednoliconych zasad. W główce tabeli lub jej pierwszej kolumnie początkowe wyrazy pisane są literą dużą (str. 89, 99, 34) lub małą (str. 131, 98, 120). Wiersze podrzędne główki tabeli rozpoczynają się rozmaicie - raz literą dużą (str. 90, 91), a raz małą (str. 32, 33). W główce tabeli stosuje się różny rodzaj pisma tekstowe (str. 13) lub wersaliki (str. 27). Przykładem źle zredagowanej tabeli jest tabela na stronie 144, w której 2astosowano niepotrzebne wytłuszczenia, zbędny cieniowany poziomy pasek oraz niepotrzebny (pusty) ostatni wiersz.

W wielu pracach występuje dowolność opisu bibliograficznego. Prace podaje się w niewłaściwej kolejności (str. 50, poz. 3-4; str. S1, poz. 24-26; str. 51-52, poz. 31-32; str. 52, poz. 33-35; str. 52, poz. 48-52; str. 53, poz. 81-84; str. 54, poz. 89-91; str. 54-55, poz. 113115; str. 72, poz. 10-I1; str. 121, poz. 10-11; str. 121, poz. 14-15; str. I45, poz. 4-5). Kolejność zamieszczania publikacji tego samego autora jestdowolna - od prac najstarszych do najnowszych (str. 53, poz. 75-76), innym razem odwrotnie (str. 72, poz. 5-6). Używa się niepoprawnych skrótów, nie uwzględnia się stron (str. 145, poz. 4, 5), numerów czasopism (str. 50, poz. 1; str. 54, poz. 113), czasami podaje się dwukrotnie rok (str. 52, poz. 57). Dowolnie stosuje się znaki interpunkcyjne, nie skraca się nazw czasopism (str. 52, poz. 59; str. 53, poz. 75; str. 85, poz. 4; str. 145, poz. 6), niewłaściwie określa się prace zbiorowe (str. 121, poz. 16; str. 134, poz. 9), prace doktorskie i habilitacyjne podaje się z tytułem (str. 93, poz. 1, 2) lub bez tytułu (str. 85, poz. 5, 6). Nie przestrzega się transliteracji (str. 93, poz. 4) i często przestawia się kolejność elementów opisu bibliograficznego. Oto przykłady:

T. 1 (str. 72, poz. 3)
t. I (str. 54, poz. 111)

Pam. puł. (str. 51, poz. 21)
Pam. Puł. (str. 105, poz. 1)

Mat. Konf. „Teoretyczne i praktyczne aspekty allelopatii" Puławy, 11-12.X.1995, 49-56 (str. 51, poz. 22)
Mat. Konf. nt. ”Teoretyczne i praktyczne aspekty allelopatii" Puławy, 11-12.X.1995, 57-62, (str. 51, poz. 23)
Mat. Konf. Nauki rolnicze w warunkach integracji europejskiej. 26-27.IX.1995. Olsztyn, t. I, 143-147, (str. 54, poz. 111)

Zesz. nauk. AR Szczecin, Rolnictwo, XLVI, 135, 257-265 (str. 105, poz. 11)
Szesz. nauk. AR Szczecin, Rolnictwo, XXVII(92),.211-217 (str. 105, poz. 10)
Zesz. Nauk. AR w Krakowie,(263), 113-118 (str. 145, poz. 7)

Zesz. nauk. AR-T Olsztyn, 45, 157-165 (str. 105, poz. 4)
Zesz. nauk. AR-T Olsztyn, Rolnictwo, 39, 151-158 (str. 105, poz. 8)

Zesz. Nauk. AR we Wrocławiu, Ser. Rozprawy nr 118 (str. 85, poz. 5)
Zesz. nauk. AR Wrocław, LXI, 253, 57-69 (str. 105, poz. 6)
Zesz. nauk. WSR Wroc. Rol., 32, 97-111 (str. 54, poz. 99)

Washington D.C. s.161-178 (str. 50, poz. 2)
Washington DC. 142-157 (str. 51, poz. 17)
Washington DC s. 1-25 (str. 51, poz. 25)
Washington DC, 197-205 (str. 53, poz. 62)
Washington D.C., 1-8 (str. 53, poz. 82)

Zeszyty Problemowe Post. Nauk Roln., 140, 227-243 (str. 121,
Zeszyty Probl. Post. Nauk Roln., 277, 219-226 (str. 121, poz. 11)
Zesz. Probl. Post. Nauk rol., z.369, 245-250 (str. 72, poz. 5)
Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 88, 65-77 (str. 134, poz. 5)

Roczn. Nauk Roln., s. A, t. 107, 153-163 (str. 105, poz. 9)
Roczn. Nauk Roln., 74-A-4, 42-46 (str. 121, poz. 1)
Rocz. Nauk Rol., l, 115-126 (str. 145, poz. 9)

Post. Nauk Rol. 4/5, 61-74 (str. 54, poz. 112)
Post. Nauk Rol. 37-55 (str. 54, poz. 113)

Fragmenta Agronomica, V, 4, 13: 15-30 (str. 85, poz. 4)
Fragmenta Agronomica, 2, 260-261 (str. 121, poz. 7)
Fragmenta Agron. 4, 44, 5-19 (str. 53, poz. 76)

Fragm. Herb., Jugoslavia, 63, 121-141 (str. 51, poz. 29)
Fragm. Herb., Jugoslavica II, 5-16 (str. 51, poz. 30)

J. Chem. Ecol. 19, 237-247 (str. 50, poz. 4)
Weed Res., 15: 77-81 (str. 50, poz. 5)

Adv. Agron. 25, 163-207 (str. 52, poz. 46)
Crop. Sci., 4, 211-213 (str. 52, poz. 47)

Soil Science 111, 13-18 (str. 53, poz. 79)
J. Soil Sci., 44, 435-449 (str. 121, poz. 8)

Weed Res., 1996, 6, 243-247 (str. 52, poz. S7)
Weed Research 25, 415-421 (str. 53, poz. 84)

Agron. J. 74, 601-606 (str. 50, poz. 7)
Agron. J., 60, 185-188 (str. 51, poz. 9)

Niektóre pozycje bibliograficzne są niezrozumiałe:

- Rao C.R.: Wiley, NY, 1973 (str. 85, poz. 7)
- Witek T., Górski T.: Wyd. Geolog., Warszawa, 1997 (str. 85, poz. 12)
- Nicziporowicz A.A., Strogonova Ł.E., Czmora S.N.. Własowa M.P., 1961: Izw. A. N. SSSR, Moskwa (str. 93, poz. 4)

W tekście, a także w tabelach i na rysunkach, można spotkać drobne błędy:

- (str. 3⁵) Triticum Aestivum Var, vulgare - dużą literą tylko pierwszy wyraz
- (str. 5¹⁶) Szczeglnym - brak litery „ó"
- (str. 12⁷) trzy-czynnikowe- zbędny odstęp i dywiz
- (str. 13^3-5) w tym zdaniu brak podmiotu
- (str. 17, tabela) zarodowych - brak litery „k"
- (str. 17, tabela) r.n.-n.s. - brak objaśnień
- (str. 19, nad rysunkiem) brak odpowiednika angielskiego
- (str. 27, główka tabeli) PODłOŻE - powinno być PODŁÓŻE
- (str. 32, pod tabelą) n.i.-n.s. - brak objaśnień
- (str. 52, poz. 59) Hungaria - powinno być Hungarica
- (str. 53, poz. 68) Allelopatie - powinno być Allelopathie
- (str. 56₈) Dr. - zbędna kropka
- (str. 64₄) błedy - powinno być błędy
- (str. 65 i 67, opisy rysunków) brak odpowiedników angielskich
- (str. 79) w tabeli brak odpowiedników angielskich
- (str. 97¹⁴) deszczew - literę „w" należy oddzielić
- (str. 105, poz. 10) Szesz. - powinno być Zesz.
- (str. 117₃) (rys 7) - brak kropki
- (str. 118) pod tabelą brak odpowiedników angielskich
- (str. 122₇ i 135²) Doc.dr.hab. - zbędna kropka po „dr"
- (str. 125, główka tabeli) rRol - zbędne „r"
- (str. 141¹³) wpr2owadzeniem - zbędna cyfra „2"

W podsumowaniu należy stwierdzić, że w periodyku „Fragmenta Agronomica" występują różnego rodzaju nieprawidłowości redakcyjne. Ich rodzaj i liczba rzutuje na poziom wydawniczy czasopisma, a także na percepcję zamieszczonych w nim publikacji. Błędów tych można by uniknąć poprzez ujednolicenie prac, zwłaszcza opisów bibliograficznych podanych w piśmiennictwie. Pomocne mogą być opracowania [1,2,3,4,5,6,7,8], które ułatwią przygotowanie prac do druku autorom oraz zespołowi redakcyjnemu.

PIŚMIENNICTWO

1. Biosis: list of serials: with coden, title, abbreviations, new, changed and ceased titles. Philadelphia: Biosis 1975.
2. Czachowska J., Loth R.: Przewodnik polonisty: bibliografie, słowniki, biblioteki, muzea literackie. Wrocław: Ossolineum 1977.
3. Lenartowicz M.: Przepisy katalogowania książek. Cz. 1: Opis bibliograficzny. Warszawa: Stow. Bibl. Pol. 1987.
4. PN-80/N-01223 Szeregowanie alfabetyczne.
5. PN-82/N-01152. Opis bibliograficzny. Postanowienia ogólne.
6. PB-82/N-01152.01 Opis bibliograficzny książki.
7. PN-83/N-01201 Transliteracja alfabetów cyrylickich na alfabet łaciński.
8. PN-85/N-01158 Skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym.

Odpowiedź na artykuł Dr hab. Lesława Zimnego

Redakcja z uznaniem podnosi trud, jaki włożył Pan Dr hab. Lesław Zimny w analizę poprawności redakcyjnej wybranego numeru Fragmenta Agronomica. Liczba uchybień i błędów redakcyjnych jest zawstydzająco duża i pod tym względem nasze czasopismo nie może napewno stanąć do konkursu „dzień bez błędu". Tłumacząc się przypominamy PP. Czytelnikowi, że zespół reakcyjny składa się z amatorów i pracuje całkowicie społecznie pod ciągłą presją czasu i zwiększającej się ilości materiałów.
Uczynimy oczywiście wszystko, aby zmniejszyć ilość tych uchybień, ale apelujemy również do Autorów o bardziej staranne przygotowywanie ostatecznych tekstów prac nadsyłanych na dyskietkach i uwzględniających uwagi Recenzentów i Redakcji. Tylko przy pełnej współodpowiedzialności Autorów zarówno za stronę merytoryczną, jak i redakcyjną prac będziemy je mogli wydawać tak jak dotąd, szybko i tak jak dotąd, w lepszej edycji.
Za Komitet Redakcyjny
Mariusz Fotyma
(Redaktor Naczelny): Echa artykułu