Podstawy pracy z arkuszem kalkulacyjnym

Niniejszy rozdział sygnalizuje istnienie pewnych koncepcji i technik, jednak stanowczo nie wystarcza, by je opanować.

1. Arkusz kalkulacyjny a program
   • program jako makropolecenie arkusza
   • skoroszyt jako zestaw danych dla programu
2. Notacja programistyczna
3. Języki stosowane przy współpracy z arkuszami kalkulacyjnymi: Basic, Python, Java, C#, inne
4. Obliczenia numeryczne (działamy na wartościach, zmienne przechowują wartości)
5. Procedury i funkcje

   Przykłady dotyczą obliczania promienia hydraulicznego w kanale o przekroju trapezowym.

6. Jak napisać własną funkcję arkusza kalkulacyjnego (Basic)
   Funkcja języka Basic postaci

   function nazwa(lista_argumentów) as typ_wyniku
       ...
       nazwa = wartość_wynikowa
   end function

   umieszczona w module programistycznym skoroszytu (Excel, OpenOffice Calc) lub w odpowiedniej kartotece konfiguracyjnej pakietu, np.

   function promienhyd(h as double, szerdna as double, nachylenie as double) as double
       if (h <= 0.0) then
           promienhyd = 0.0
       else
           pole = h*(szerdna  + h*nachylenie)
           obw = szerdna + 2*h*(1.0 + nachylenie^2)^0.5
           promienhyd = pole/obw
       endif
   end function

   może być wywoływana w formułach, np.

   =promienhyd(b2; $a$1; $a$2)

   na równi z funkcjami należącymi do standardowej biblioteki arkusza.
7. Jak napisać własny program wykonywany przez arkusz kalkulacyjny (Basic, Python)
   1. Procedura języka Basic postaci

      sub nazwa(lista_argumentów)
        ...
      end function

      umieszczona w module programistycznym skoroszytu lub w kartotece konfiguracyjnej pakietu; np. dla Excela

      sub tablicuj()
          szer = 3.0
          nachyl = 2.0
          arkusz = Worksheets(1)
          a = arkusz.Cells(1,1).Value
          b = arkusz.Cells(2,1).Value
          n = arkusz.Cells(3,1).Value
          krok = (b-a)/n
          x = a
          arkusz.Cells(1, 3).Value = "h"
          arkusz.Cells(1, 4).Value = "R(h)"
          for i = 0 to n
              y = promienhyd(x, szer, nachyl)
              arkusz.Cells(i+2, 3).Value = x
              arkusz.Cells(i+2, 4).Value = y
              x = x + krok
          next i
      end sub

      lub dla OpenOffice Calc (ten sam język, inna biblioteka użytkowa)

      sub tablicuj()
          szer = 3.0
          nachyl = 2.0
          arkusz = thisComponent.Sheets.getByIndex(0)
          a = arkusz.getCellByPosition(0, 0).getValue()
          b = arkusz.getCellByPosition(0, 1).getValue()
          n = arkusz.getCellByPosition(0, 2).getValue()
          krok = (b-a)/n
          x = a
          arkusz.getCellByPosition(2, 0).setString("h")
          arkusz.getCellByPosition(3, 0).setString("R(h)")
          for i = 0 to n
              y = promienhyd(x, szer, nachyl)
              arkusz.getCellByPosition(2, i+1).setValue(x)
              arkusz.getCellByPosition(3, i+1).setValue(y)
              x = x + krok
          next i
      end sub

      wywoływana jako makropolecenie z menu programu lub przez kombinację klawiszy.
   2. Podprogram języka Python postaci

      def nazwa(lista_argumentów):
          ...
          return wartość_wynikowa
      

      umieszczony w module programistycznym skoroszytu OpenOffice Calc lub w konfiguracji pakietu i wywoływany jako makropolecenie (Excel nie rozumie Pythona), np.

      def promienhyd(h, szerdna, nachylenie):
          if h <= 0.0:
              return 0.0
          else:
              pole = h*(szerdna  + h*nachylenie)
              obw = szerdna + 2*h*(1.0 + nachylenie**2)**0.5
              return pole/obw
      
      def tablicuj():
          szer = 3.0
          nachyl = 2.0
          arkusz = XSCRIPTCONTEXT.getDocument().Sheets.getByIndex(0)
          a = arkusz.getCellByPosition(0,0).getValue()
          b = arkusz.getCellByPosition(0,1).getValue()
          n = arkusz.getCellByPosition(0,2).getValue()
          krok = (b-a)/n
          x = a
          arkusz.getCellByPosition(2, 0).setString("h")
          arkusz.getCellByPosition(3, 0).setString("R(h)")
          for i in range(n+1):
              y = promienhyd(x, szer, nachyl)
              arkusz.getCellByPosition(2, i+1).setValue(x)
              arkusz.getCellByPosition(3, i+1).setValue(y)
              x += krok
          return
      

8. Jak napisać własny program dobierający się z zewnątrz do arkusza kalkulacyjnego (Python, inne)
   • Program w języku Python współpracujący z sesją arkusza, np. Excel, OpenOffice Calc — przykłady pokażemy, kiedy poduczymy się trochę więcej Pythona.
9. Kiedy warto tego używać?