Są to skały utworzone w całości lub w przeważającej części z autogenicznej krzemionki,
wykształconej w postaci opalu, chalcedonu lub kwarcu. Niektóre skały krzemionkowe powstają wskutek chemicznego wytrącania się krzemionki, inne zaś w wyniku osadzania się szczątków organizmów
zbudowanych z krzemionki: okrzemek, radiolarii i gąbek krzemionkowych. Większość skał krzemionkowych odznacza się znaczna twardością bliską, twardości kwarcu. Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy skał są: gezy, opoki lekkie, ziemia okrzemkowa i diatomit, spongiolity i radiolaryty.
GEZY
Gezy zbudowane są z dwóch podstawowych składników: detrytycznego kwarcu i
organogenicznej krzemionki (zazwyczaj pochodzenia gąbkowego). Niektóre gezy zawierają znaczną ilość węglanu wapnia, niekiedy także glaukonit i substancję ilastą. Na ogół są one barwy białej, żółtawej lun szarej. Odmiany bogate w glaukonit są zielonkawe.
Gezy wieku kredowego występują w obrębie fliszu karpackiego i w regionie
nich mniejszym ciężarem i dużą miękkością. W stanie suchym opoka lekka ma ciężar mniejszy od ciężaru wody.
W Polsce skały tego typu występują głównie na roztoczu i w Karpatach.
ZIEMIA OKRZEMKOWA I DIATOMIT
Są to skały organogeniczne utworzone głownie z pancerzyków okrzemek. Dodatkowo
mogą tu występować szczątki innych organizmów, d
etrytyczny kwarc oraz kalcyt, glaukonit, substancje ilaste i związki żelaza. Ziemia okrzemkowa jest biała lub żółtawobiała, porowata, lekka, miękka, nie jest zwięzła (rozcieralna) i pylasta. Diatomit charakteryzuje się natomiast większą zwięzłością. Utwory okrzemkowe są osadami chłodnych mórz polarnych i jezior.
W Polsce ziemia okrzemkowa występuje w niewielkich ilościach na obszarze Niżu
Polskiego. Trzeciorzędowe diatomity znane są z fliszu karpackiego.
SPONGIOLITY
Są to skały organogeniczne utworzone z igieł gąbek spojonych lepiszczem
krzemionkowym. Niektóre spongiolity zawierają domieszki węglanu wapnia, glaukonitu i detrytycznego kwarcu. Ich barwa jest najczęściej szara lub szaroniebieska, rzadziej zielonawa lub brunatna.
W Polsce spongiolity spotkać można
na obszarze Tatr (utwory jurajskie), fliszu
karpackiego i obrzeżenia Gór Świętokrzyskich (utwory kredowe).
RADIOLARYTY
Są to skały utworzone głównie z pancerzyków radiolarii (promienic), niekiedy
zawierają domieszkę węglanu wapnia i związków żelaza. Radiolaryty są skałami twardymi, często silnie spękanymi. Zazwyczaj są one silnie zabarwione na czerwono, zielonkawo, a nawet czarno przez występujące w nich związki żelaza.
W Polsce spotkać je można na terenie Tatr, pienińskiego pasa skałkowego i w Górach
Święt
okrzyskich.
Wartość glebotwórcza skał krzemionkowych jest niska. Większą przydatnością rolniczą
charakteryzują się utwory miękkie, zawierające węglan wapnia i domieszki ilaste.