O zarządzaniu logicznym mówimy, mając na myśli uzależnienie doboru parametrów prezentacji (kroju pisma, kolorów, odstępów itp.) od roli, jaką dany fragment tekstu pełni pod względem organizacyjnym lub znaczeniowym. Znaczniki logiczne służą do wyrażenia tej właśnie roli, a nie gotowego efektu. Za efekt graficzny odpowiada system składu, zaś dyrektywy dla niego przygotowuje odpowiedzialna osoba (nazwijmy ją redaktorem). Istnieje zestaw typowych funkcji (ról) tekstu, którym odpowiadają standardowe elementy znakowania logicznego. I tak:
Gęstością nazywamy stosunek masy ciała do objętości zajmowanej przez to ciało.
Mickiewicz pisze:Litwo, Ojczyzno moja! […].
Tym zwrotem rozpoczyna się Pan Tadeusz.
Chodzenie po torach grozi śmiercią.
Chodziło mu o ojczyznę właśnie, a nie o cokolwiek innego.
y = 3x − 2.
Pod płeć należy podstawić identyfikator płci opisywanej osoby.
ai = i4.
Plik konfiguracyjny/etc/passwdmaszynykarnet.ar.wroc.plzawiera m.in. spis jej użytkowników.
Do oznaczania płci stosujemy wartości K (dla kobiet) i M (dla mężczyzn), a nie Kobieta i Mężczyzna.
[…]
Ten de profundis z ciemnego kurhanu
Na trąbę wstanie.
Susan takes you down on her place upon a river…
А та первая любовь…
Autorem poematu jest Adam Mickiewicz.nazwy firm:
Książkę wydało Wydawnictwo Literackie.przenośnie:
Rozpoczął małą prywatną wojnę z krytykami.nazwy marek i produktów handlowych (np. oprogramowania):
Tego nie zrobisz w Corel Draw!, potrzebujesz AutoCADa.itp. Nie mamy dla nich, niestety, standardowych znaczników. Tym niemniej można i należy je wyróżniać (proszę sprawdzić, jakich znaczników użyto w bieżącym tekście).
Przeglądarki, które przedstawiają graficzną postać dokumentu, będą interpretować polecenia zarządzania logicznego w sposób zgodny z tradycjami typograficznymi. Przeglądarki, które nie mają możliwości korzystania z fontów, mogą oznaczać atrybuty logiczne inaczej (np. kolorem tekstu).
W odróżnieniu od poleceń z poprzedniego rozdziału, polecenia prezentacji nic nie mówią o roli tekstu, a tylko o jego wyglądzie. Jednak określają one wygląd nie bezpośrednio, a przez wskazanie rodzaju efektu wizualnego, jaki ma być zastosowany.
Należy odróżniać zarządzanie logiczne od zarządzania prezentacją. Dlatego nie powinno się używać kursywy zamiast nacisku emocjonalnego, pisma pogrubionego zamiast wyróżnienia ważności, pisma kroju maszyny do pisania zamiast oznaczania nazwy pliku czy kodu programu. W ogóle to najlepiej unikać poleceń prezentacyjnych. Prawdziwego mistrza poznać po tym, że prawie ich nie stosuje.
Wybrane fragmenty można wyróżniać pogrubieniem, pochyleniem, pismem maszyny do pisania.
Można też sterować wielkością pisma, powiększając je, powiększając i powiększając lub pomniejszając trochę albo bardziej.
Podkreślanie tekstu jest środkiem wyrazu dosyć tandetnym, odziedziczonym po epoce maszyny do pisania. Szczególnie istotne słowa i zwroty możemy wyróżniać stosując formatowanie logiczne. Jeżeli naprawdę potrzebujemy coś podkreślić (dosłownie), to korzystajmy z atrybutu podkreślenia znaków; nigdy nie rysujmy podkreślenia jako osobnej linii.
Jeszcze bardziej tandetne są podkreślenia ozdobne, a w dokumentach elektronicznych migotanie i przewijanie tekstu. Nic nie utrudnia czytania tak, jak one.
Wiele elementów wyróżniających (logicznych i prezentacyjnych)
można zastosować jednocześnie,
jednocześnie,
jednocześniejednocześnie,
jednocześnie itd.
Pamiętajmy, że znaczników nie wolno przeplatać!
Polecenia z poprzedniego rozdziału wskazywały ogólnie, jaki efekt prezentacji chcemy osiągnąć. W poleceniach, które zostaną przedstawione teraz, określa się szczegóły wizualizacji. Nie każda przeglądarka i nie w każdym trybie potrafi je zinterpretować. Mimo, że należały one do wcześniejszych wersji języka HTML, z wersji nowszych zostały usunięte jako przestarzałe. I słusznie: czynią wiele szkody w umysłach, gdyż promują tworzenie dokumentów pozbawionych struktury. Prawdziwego mistrza poznać po tym, że nie używa ich w żadnych okolicznościach. Poprawnym sposobem określania szczegółowego wyglądu dokumentu (w tym także użycia takiego czy innego fontu) jest posługiwanie się stylami.
Dobór krojów pisma to kwestia czytelności i estetyki. Poszczególne kroje muszą ze sobą kontrastować i jednocześnie uzupełniać się, tak by powstało wrażenie harmonii.
Ustalamy umowną wielkość pisma (od 1 do 7), np.:
malutką,
małą,
normalną,
dużą,
większą,
wielką,
ogromną.
O tym, co oznacza konkretny „rozmiar”, decyduje klient (przeglądarka).
Ustalamy względne powiększenie pisma, np.:
wielkość wyjściowa większa jeszcze większa większa wielkość wyjściowa
wielkość wyjściowa większa o 2 rozmiary jeszcze o 2 rozmiary z powrotem wielkość wyjściowa
wielkość wyjściowa mniejsza o 1 rozmiar jeszcze o 1 rozmiar z powrotem wielkość wyjściowa
itd.
Unikamy tego typu poleceń w dokumentach udostępnianych publicznie. Nie ma pewności, że system czytelnika będzie dysponował fontem opisującym wybrane przez nas pismo, że będzie on nosić w nim tę samą nazwę, i że będzie odpowiadać czytelnikowi krojem i wielkością. Na pewno natomiast powinniśmy określić szczegóły zastosowania fontów przed wydrukiem, chociaż nawet wtedy lepiej zrobić to za pomocą stylów formatowania logicznego:
To zdanie ma być złożone przy użyciu fontu Helvetica (widzisz?)
To zdanie ma być złożone przy użyciu fontu Courier (widzisz?)
To zdanie ma być złożone przy użyciu fontu Symbol (widzisz?)
To zdanie ma być złożone przy użyciu fontu Palatino (widzisz?)
itd.
Ten akapit został złożony przy użyciu pisma 12-punktowego. Poza wyjątkami, unikamy tego typu poleceń w dokumentach publicznie udostępnianych w sieci WWW. Pozwólmy użytkownikowi ustalać stopień pisma według własnych upodobań. Natomiast możemy je stosować przed wydrukiem, chociaż nawet wtedy lepiej zdefiniować i zastosować odpowiednie style formatowania logicznego.
Ten akapit napisałem przy użyciu pisma 18-punktowego. Poza wyjątkami, unikamy tego typu poleceń w dokumentach publicznie udostępnianych w WWW. Pozwólmy użytkownikowi ustalać rozmiar pisma według własnych upodobań. Natomiast możemy je stosować przed wydrukiem, chociaż nawet wtedy lepiej zdefiniować i zastosować odpowiednie style formatowania logicznego.
Stosowanie stylów otwiera nowe horyzonty przy nadawaniu wyglądu dokumentowi. Redaktor zyskuje swobodny dostęp do wszystkich graficznych atrybutów tekstu bez ingerowania w układ znaczników, na dodatek może je przypisywać domyślnie dowolnym elementom i ich kombinacjom.
Do najistotniejszych atrybutów pisma należą:
font-family) określa nazwę zastosowanego fontu.
Może ona ustalać zależną od systemu nazwę zainstalowanego fontu
(np. Palatino, Palladio, QuasiPalladio)
lub nazwę uogólnioną (jak serif, sans-serif, cursive, monospace)
wskazującą na pożądane właściwości pisma;font-style) wymusza użycie odmiany prostej (normal),
pochyłej (oblique) lub kursywy (italic);font-size) wymusza użycie pisma ustalonego rozmiaru,
podanego w punktach, procentach, jednostkach metrycznych lub symbolicznie;font-variant) wymusza użycie odmiany zwykłej (normal)
lub kapitalików, czyli małych liter o kształcie wielkich liter (small-caps);font-weight) wymusza użycie pisma normalnej grubości (normal)
lub pogrubionego (bold); dostępne są też bardziej zaawansowane opcje, których możliwość
realizacji jest silnie zależna od zainstalowanych fontów.W jednym opisie stylu można umieścić dowolną liczbę atrybutów (dotyczących nie tylko właściwości fontu).
Wymagania co do właściwości fontu wyrażone za pomocą stylu można co prawda umieścić w obrębie znacznika otwierającego element znakowania, lecz postępowanie takie jest sprzeczne z zasadniczą ideą stylów, polegającą na oddzieleniu formatowania logicznego od formatowania graficznego. Dlatego nie zamieszczam przykładów demonstrujących bezpośredni opis stylu w znaczniku; byłoby to zastosowanie dobrego narzędzia w niewłaściwy sposób. Następne części przewodnika zawierają liczne przykłady poprawnego zastosowania arkuszy stylów.
© Copyright 2000–2006 by Jan Jełowicki, Katedra Matematyki Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu