PODZIAŁ SKAŁ MAGMOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD BUDOWY WEWNĘTRZNEJ

Skały magmowe wykazują różną budowę wewnętrzną tj. strukturę i teksturę.
Struktura określa sposób wykształcenia minerałów.
Ze względu na stopień wykrystalizowania masy skalnej wyróżnia się następujące typy struktur:
  1. pełnokrystaliczne (holokrystaliczne) - gdy wszystkie składniki są wykrystalizowane; taka strukturę mają wszystkie skały magmowe głębinowe, a także część skał wylewnych,
  2. półkrystaliczne (hipokrystaliczne) - gdy w nieskrystalizowanej (szklistej) masie tkwią pojedyncze kryształy lub ich zespoły,
  3. szkliste - gdy nie doszło do krystalizacji, a cała skała zbudowana jest z bezpostaciowego szkliwa, które z biegiem czasu na ogół rekrystalizuje; z tego względu szkliwo występuje zwykle tylko w młodszych skałach.
Większość skał magmowych posiada strukturę pełnokrystaliczną, w której zależnie od
wielkości wykrystalizowanych składników wyróżnia się struktury:

  1. jawnokrystaliczną (fanerytową, fanerokrystaliczną) - gdy poszczególne składniki mineralne są widoczne gołym okiem; w zależności od rozkładu wielkości kryształów budujących skałę struktura fanerytowa może mieć postać:
    1. równoziarnistą, gdy minerały występujące w skale tworzą kryształy mniej więcej jednakowej wielkości; struktura równoziarnista, w zależności od przeciętnej wielkości ziarn, może być:
        • gruboziarnista (średnica ziarn powyżej 5 mm)
  • średnioziarnista (średnica ziarn od 5 mm do 2 mm)
  • drobnoziarnista (średnica ziarn poniżej 2 mm)
  • nierównoziarnistą, gdy minerały występujące w skale tworzą kryształy różnej wielkości; struktura ta, w zależności od rozkładu wielkości kryształów, może być:
    •
  • skrytokrystaliczną (afanitową) - gdy poszczególne składniki skały są tak małe, że można je rozróżnić jedynie pod mikroskopem
  • porfirową - gdy w skrytokrystalicznym tle skalnym (tzw. cieście skalnym) widoczne są pojedyncze ziarna tzw. prakryształów; struktura ta jest dostrzegalna okiem nieuzbrojonym na świeżym przełomie skały.
    • Przykładowe struktury skał należących do różnych grup przedstawia poniższy rysunek:
    Tekstura - określa sposób rozmieszczenia minerałów w skale. Pojęcie to obejmuje takie
    cechy jak uporządkowanie składników skały i stopień wypełnienia przez nie przestrzeni w skale. Cechy te zależą przede wszystkim od dynamiki krzepnącego stopu, a w mniejszym stopniu od jego składu chemicznego.

    W zależności od stopnia uporządkowania składników skały wyróżnia się tekstury:
    1. bezładną - gdy rozmieszczenie składników skały nie wykazuje żadnej prawidłowości; tekstura taka wykazuje, że krystalizacja magmy przebiegała równomiernie w całej masie, a czynniki porządkujące ułożenie i rozkład składników w skale nie miały znaczenia. Jest to najczęściej spotykana tekstura skał magmowych, szczególnie zaś plutonicznych.
    2. kierunkową (uporządkowaną) - gdy składniki skały rozmieszczone są w sposób regularny; tekstura ta powstaje w wyniku działania na krzepnącą magmę czynników porządkujących np. ciśnienia kierunkowego, płynięcia magmy itp. Najczęściej obserwacja tego typu tekstury możliwa jest jedynie pod mikroskopem.
    Uwzględniając stopień wypełnienia przestrzeni skalnej wyróżnia się tekstury:
    1. masywną (zbitą) - gdy składniki mineralne całkowicie wypełniają przestrzeń skalną nie pozostawiając żadnych wolnych przestrzeni (porów, próżni skalnych)
    2. porowatą - gdy pomiędzy składnikami mineralnymi skały występują wolne przestrzenie, nie zapełnione podczas krystalizacji magmy substancją mineralną w stanie stałym. Tekstura ta powstaje najczęściej w skałach, których tworzeniu towarzyszy gwałtowne odgazowanie krzepnącej magmy. Odmianami tekstury porowatej są tekstury: pęcherzykowata, gąbczasta i migdałowcowa. Ta ostatnia powstaje wskutek wtórnego wypełnienia pęcherzyków pogazowych przez rozmaite minerały (np. kwarc, chalcedon, chloryty itp.).

    Powrót do strony głównej