SKAŁY PIROKLASTYCZNE

Skały piroklastyczne są grupą przejściową pomiędzy skałami wulkanicznymi a osadowymi -
okruchowymi. Powstają one na skutek sedymentacji materiału okruchowego, genetycznie związanego z działalnością wulkanów. Cechą charakterystyczną skał piroklastycznych jest na ogół zła selekcja składników pod względem ich wielkości oraz składu litologiczno-mineralogicznego. Obok okruchów pochodzenia czysto wulkanicznego w ich skład wchodzić mogą ziarna i okruchy skał pokruszonych przy wybuchach wulkanu, oraz składniki dołączone do materiału wulkanicznego w procesie sedymentacji. W zależności od frakcji materiał okruchowy dziali się na:

Ważniejsze typy skał piroklastycznych , utworzone z omówionych składników zostały
omówione poniżej.

BREKCJE WULKANICZNE

Brekcje wulkaniczne zbudowane są z ostrokrawędzistych fragmentów skał wulkanicznych i
innych, pokruszonych w czasie wybuchu wulkanu. Fragmenty te spojone są lawą lub popiołem wulkanicznym. Brekcje wulkaniczne odznaczają się wyjątkowo złą selekcją i bezładną teksturą. Zasięg ich jest ograniczony. W Polsce skały tego typu obserwować można w niektórych odsłonięciach skał wulkanicznych w okolicach Krzeszowic i w Sudetach.

TUFY

Tufy są skałami zwięzłymi, składającymi się z popiołów wulkanicznych z domieszkami frakcji
grubszych - lapilli i bomb wulkanicznych. Na ogół wykazują one złą selekcję i brak warstwowania. Ich charakterystyczną cechą jest duża porowatość i związany z nią niewielki ciężar. Tufom nadaje się nazwy wynikające z ich składu litologicznego, np. tufy andezytowe, bazaltowe, trachitowe itp. W Polsce tufy znane są na obszarach, gdzie występują skały wulkaniczne. Tuf filipowicki wieku permskiego występuje w okolicach Krzeszowic, m.in. w Filipowicach, od których wywodzi się jego nazwa. Jest on skałą o barwie różowej z jasnymi plamami, silnie porowatą, z charakterystycznymi bezładnie ułożonymi kryształami automorficznymi biotytu. W stanie świeżym tuf filipowicki jest miękki, po wyschnięciu staje się twardy i dość kruchy. W Sudetach występują tufy o składzie zbliżonym do tufu filipowickiego (szczególnie dużo jest ich w utworach czerwonego spągowca) oraz ciemno zabarwione tufy bazaltowe.

TUFITY

Tufity są skałami piroklastycznymi osadzanymi w środowisku wodnym, często
transportowanymi. Na skutek takiej genezy wykazywać mogą pewien stopień selekcji, uziarnienie frakcjonalne, a także warstwowanie. Tufity mogą zawierać, obok składników wulkanicznych, także domieszki materiału okruchowego, który wykazuje wyższy stopień obtoczenia. Na terenie Polski warstewki tufitów spotyka się w skałach różnego wieku, m.in. w Górach Świętokrzyskich i we fliszu karpackim.


Powrót do strony głównej