SIARCZKI I SIARKOSOLE
- W
przyrodzie znanych jest
około 200 minerałów należących do tej grupy.
Najliczniej
- występują związki siarki z żelazem, a
także cynkiem, ołowiem, miedzią i srebrem.
Przeważająca ilość siarczków występuje w złożach
kruszcowych pochodzenia hydrotermalnego. Mogą się one
także tworzyć w warunkach osadowych. Ta grupa minerałów ma istotne znaczenie gospodarcze. Najważniejszymi
jej przedstawicielami są piryt i markasyt,
galenit, sfaleryt , chalkozyn i chalkopiryt.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE :
- Postać występowania: piryt krystalizuje w
układzie regularnym.
- Pokrój kryształów: izometryczny, kryształy w
postaci sześcianów lub dwunastościanów
pięciokątnych.
- Barwa: mosiężnożółta, niekiedy złocista.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: czarna.
- Twardość: 6 - 6,5.
- Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
- Gęstość: 4,9 - 5,2 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Pod względem chemicznym piryt jest dwusiarczkiem
żelazawym o zawartości siarki
- 53,4%. Zawiera domieszki innych metali, w tym złota.
Piryt jest najbardziej rozpowszechnionym minerałem z
grupy siarczków. Występuje w skałach
magmowych, złożach hydrotermalnych, a także w
skałach i złożach pochodzenia osadowego.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: markasyt krystalizuje w
układzie rombowym.
- Pokrój kryształów: kryształy słupkowe lub
tabliczkowe.
- Barwa: bladomosiężnożółta, z odcieniem
zielonym.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: szara do czarnej.
- Twardość: 6,5.
- Łupliwość: brak.
- Gęstość: 4,6 - 4,9 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Markasyt stanowi nietrwałą modyfikację pirytu. W
podwyższonych temperaturach
- przechodzi nieodwracalnie w piryt.Markasyt jest
minerałem dość pospolitym, lecz nie tak
rozpowszechnionym jak piryt. Spotkać go można w
utworach żyłowych, hydrotermalnych
niskotemperaturowych. Najczęściej jednak występuje w
utworach osadowych np. wapieniach, marglach, skałach
ilastych, a także w pokładach węgla w postaci
konkrecji.
-
GALENIT PbS
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: galenit krystalizuje w
układzie regularnym.
- Pokrój kryształów: kryształy sześcienne w
kombinacji z ośmiościanami, często osiągające
znaczne rozmiary.
- Barwa: ołowianoszara.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: szaroczarna.
- Twardość: 2,5 - 3,0.
- Łupliwość: doskonała, kostkowa.
- Gęstość: 7,4 - 7,6 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Galenit jest dwusiarczkiem ołowiu, o zawartości tego
pierwiastka 86,6%. Często zawiera
- domieszki srebra dochodzące do 1%. Jest on
najpospolitszym minerałem zawierającym ołów.
Występuje w skupieniach ziarnistych, naciekowych oraz w
postaci wpryśnięć w innych minerałach. Często obecny
jest w złożach hydrotermalnych oraz w złożach typu
osadowego. W Polsce występuje w złożach cynkowo-ołowiowych
obszaru śląsko-krakowskiego.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: sfaleryt krystalizuje w
układzie regularnym.
- Pokrój kryształów: kryształy najczęściej
dwunastościenne w kombinacji z
- czworościanami.
- Barwa: bladożółta, żółtobrunatna do czarnej,
w zależności od zawartośći domieszek żelaza.
- Połysk: na ścianach kryształów diamentowy, w
zbitych skupieniach tłusty .
- Rysa: biała, przy większych zawartościach
żelaza żółta do brunatnej.
- Twardość: 3,5 - 4,0.
- Łupliwość: bardzo dobra.
- Gęstość: 3,9 - 4,1 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Sfaleryt jest siarczkiem cynku o ogólnej zawartości
tego pierwiastka 69%. Często
- zawiera izomorficzne domieszki żelaza (do 20%) i kadmu
(do 0,5%). Zwykle tworzy zbite, ziarniste, nerkowate
formy naciekowe bądź wrostki i wpryśnięcia w innych
minerałach. Powstaje on w złożach hydrotermalnych a
także w warunkach osadowych w środowisku redukcyjnym.
Sfaleryt jest głównym źródłem cynku, w Polsce
występuje w złożach cynkowo-ołowiowych obszaru
śląsko-krakowskiego.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: chalkozyn krystalizuje w
układzie rombowym.
- Pokrój kryształów: kryształy w postaci
krótkich, pseudoheksagonalnych słupków lub
- grubych tabliczek.
- Barwa: ciemnoszara.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: czarna do ciemnoszarej, połyskująca.
- Twardość: 2,5 - 3,0.
- Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
- Gęstość: 5,5 - 5,8 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Chalkozyn jest siarczkiem miedzi, o ogólnej zawartości
tego pierwiastka 79,8%.
- Występuje głównie w skupieniach zbitych, tworzy także
naloty na innych minerałach kruszcowych. Powstaje jako
produkt krystalizacji z wód hydrotermalnych w
temperaturach dość niskich lub w warunkach osadowych w
środowisku redukcyjnym. Chalkozyn jest ważnym kruszcem
miedzi, występującym na terenie zagłębia miedziowego
niecki północno sudeckiej (rejon Bolesławca) oraz
zagłębia legnicko-głogowskiego (monoklina
przedsudecka).
CHALKOPIRYT
Cu2FeS2
- CECHY
MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: chalkopiryt krystalizuje w
układzie trygonalnym.
- Pokrój kryształów: pseudoregularny (pseudoośmiościenny). Najczęsciej tworzy skupienia zbite, drobnokrystaliczne w formie wpryśnięć i naskorupień.
- Barwa: mosiężnożółta lub złocistożółta, często z barwami naleciałymi.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: zielonawoczarna.
- Twardość: 3,5 - 4,0.
- Łupliwość: brak, przełam nierówny.
- Gęstość: 4,1 - 4,3 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Chalkopiryt jest siarczkiem miedzi i żelaza, o zawartości
Cu 34,5%. W przyrodzie występuje
- powszechnie.
Jest jednym z ważniejszych kruszców miedzi. Obecny jest w utworach pochodzenia hydrotermalnego i osadowego, podobnie jak chalkozyn jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich.
Powrót do strony głównej