SIARCZKI I SIARKOSOLE

W przyrodzie znanych jest około 200 minerałów należących do tej grupy. Najliczniej
występują związki siarki z żelazem, a także cynkiem, ołowiem, miedzią i srebrem. Przeważająca ilość siarczków występuje w złożach kruszcowych pochodzenia hydrotermalnego. Mogą się one także tworzyć w warunkach osadowych. Ta grupa minerałów ma istotne znaczenie gospodarcze. Najważniejszymi jej przedstawicielami są piryt i markasyt, galenit, sfaleryt , chalkozyn i chalkopiryt.
 
PIRYT FeS2
CECHY MAKROSKOPOWE :
Postać występowania: piryt krystalizuje w układzie regularnym.
Pokrój kryształów: izometryczny, kryształy w postaci sześcianów lub dwunastościanów pięciokątnych.
Barwa: mosiężnożółta, niekiedy złocista.
Połysk: metaliczny.
Rysa: czarna.
Twardość: 6 - 6,5.
Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
Gęstość: 4,9 - 5,2 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Pod względem chemicznym piryt jest dwusiarczkiem żelazawym o zawartości siarki
53,4%. Zawiera domieszki innych metali, w tym złota. Piryt jest najbardziej rozpowszechnionym minerałem z grupy siarczków. Występuje w skałach magmowych, złożach hydrotermalnych, a także w skałach i złożach pochodzenia osadowego.
 
MARKASYT FeS2
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: markasyt krystalizuje w układzie rombowym.
Pokrój kryształów: kryształy słupkowe lub tabliczkowe.
Barwa: bladomosiężnożółta, z odcieniem zielonym.
Połysk: metaliczny.
Rysa: szara do czarnej.
Twardość: 6,5.
Łupliwość: brak.
Gęstość: 4,6 - 4,9 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Markasyt stanowi nietrwałą modyfikację pirytu. W podwyższonych temperaturach
przechodzi nieodwracalnie w piryt.Markasyt jest minerałem dość pospolitym, lecz nie tak rozpowszechnionym jak piryt. Spotkać go można w utworach żyłowych, hydrotermalnych niskotemperaturowych. Najczęściej jednak występuje w utworach osadowych np. wapieniach, marglach, skałach ilastych, a także w pokładach węgla w postaci konkrecji.
 

GALENIT PbS

CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: galenit krystalizuje w układzie regularnym.
Pokrój kryształów: kryształy sześcienne w kombinacji z ośmiościanami, często osiągające znaczne rozmiary.
Barwa: ołowianoszara.
Połysk: metaliczny.
Rysa: szaroczarna.
Twardość: 2,5 - 3,0.
Łupliwość: doskonała, kostkowa.
Gęstość: 7,4 - 7,6 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Galenit jest dwusiarczkiem ołowiu, o zawartości tego pierwiastka 86,6%. Często zawiera
domieszki srebra dochodzące do 1%. Jest on najpospolitszym minerałem zawierającym ołów. Występuje w skupieniach ziarnistych, naciekowych oraz w postaci wpryśnięć w innych minerałach. Często obecny jest w złożach hydrotermalnych oraz w złożach typu osadowego. W Polsce występuje w złożach cynkowo-ołowiowych obszaru śląsko-krakowskiego.
 
SFALERYT ZnS
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: sfaleryt krystalizuje w układzie regularnym.
Pokrój kryształów: kryształy najczęściej dwunastościenne w kombinacji z
czworościanami.
Barwa: bladożółta, żółtobrunatna do czarnej, w zależności od zawartośći domieszek żelaza.
Połysk: na ścianach kryształów diamentowy, w zbitych skupieniach tłusty .
Rysa: biała, przy większych zawartościach żelaza żółta do brunatnej.
Twardość: 3,5 - 4,0.
Łupliwość: bardzo dobra.
Gęstość: 3,9 - 4,1 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Sfaleryt jest siarczkiem cynku o ogólnej zawartości tego pierwiastka 69%. Często
zawiera izomorficzne domieszki żelaza (do 20%) i kadmu (do 0,5%). Zwykle tworzy zbite, ziarniste, nerkowate formy naciekowe bądź wrostki i wpryśnięcia w innych minerałach. Powstaje on w złożach hydrotermalnych a także w warunkach osadowych w środowisku redukcyjnym. Sfaleryt jest głównym źródłem cynku, w Polsce występuje w złożach cynkowo-ołowiowych obszaru śląsko-krakowskiego.
 
CHALKOZYN Cu2S
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: chalkozyn krystalizuje w układzie rombowym.
Pokrój kryształów: kryształy w postaci krótkich, pseudoheksagonalnych słupków lub
grubych tabliczek.
Barwa: ciemnoszara.
Połysk: metaliczny.
Rysa: czarna do ciemnoszarej, połyskująca.
Twardość: 2,5 - 3,0.
Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
Gęstość: 5,5 - 5,8 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Chalkozyn jest siarczkiem miedzi, o ogólnej zawartości tego pierwiastka 79,8%.
Występuje głównie w skupieniach zbitych, tworzy także naloty na innych minerałach kruszcowych. Powstaje jako produkt krystalizacji z wód hydrotermalnych w temperaturach dość niskich lub w warunkach osadowych w środowisku redukcyjnym. Chalkozyn jest ważnym kruszcem miedzi, występującym na terenie zagłębia miedziowego niecki północno sudeckiej (rejon Bolesławca) oraz zagłębia legnicko-głogowskiego (monoklina przedsudecka).

CHALKOPIRYT Cu2FeS2
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: chalkopiryt krystalizuje w układzie trygonalnym.
Pokrój kryształów: pseudoregularny (pseudoośmiościenny). Najczęsciej tworzy skupienia zbite, drobnokrystaliczne w formie wpryśnięć i naskorupień.
Barwa: mosiężnożółta lub złocistożółta, często z barwami naleciałymi.
Połysk: metaliczny.
Rysa: zielonawoczarna.
Twardość: 3,5 - 4,0.
Łupliwość: brak, przełam nierówny.
Gęstość: 4,1 - 4,3 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Chalkopiryt jest siarczkiem miedzi i żelaza, o zawartości Cu 34,5%. W przyrodzie występuje
powszechnie. Jest jednym z ważniejszych kruszców miedzi. Obecny jest w utworach pochodzenia hydrotermalnego i osadowego, podobnie jak chalkozyn jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich.


Powrót do strony głównej