Spis treści Skorowidz Poziom główny Poziom nadrzędny Poprzednia galeria Następna galeria

Ludzie, idee, dzieła —
postacie i fakty z prehistorii i historii informatyki

Wybór odnosi się przede wszystkim do osób, pojęć i dzieł ludzkich występujących w głównym nurcie niniejszego opracowania.

prehistoria
starożytność
XVI w.
XVII w.
XVIII w.
XIX w.
XX w.
XXI w.

liczenie symboliczne przy użyciu części ciała i przedmiotów pomocniczych

przed 30000 p.n.e.: trwałe przechowywanie danych liczbowych przez odwzorowanie ilości obiektów

nacięcia

ok. 3200 p.n.e.: reprezentacja ilości za pomocą zbioru znaków (cyfr)

cyfry sumeryjskie

Egipt, ok. 3000 p.n.e.: pismo

Babilon, ok. 2500 p.n.e.: notacja liczb naturalnych przy użyciu cyfr o danej podstawie

Babilon, 1900 p.n.e.: pozycyjny zapis liczb naturalnych

system piątkowy, sześćdziesiątkowy, dziesiętny

Grecja, ok. 400 p.n.e.: abakus

Chiny, II w. p.n.e.: operacje arytmetyczne w systemach pozycyjnych (bez użycia zera)

Daleki Wschód, ok. 200 n.e.: liczydło

Indie, IV w.: „arabskie” cyfry dziesiętne (bez zera) w zapisie pozycyjnym

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Indie i Ameryka Majów, V w.: cyfra „zero”

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Indie, VI w.: rozpisanie operacji arytmetycznych na dużych liczbach na kroki elementarne

Mohammed ibn Musa Al Chwarizmi
(أبو عبدالله محمد بن موسى خوارزمي, ok. 780–ok. 850) popularyzacja notacji „arabskiej” liczb;
820: algorytmiczny opis metod rozwiązywania równań algebraicznych

Simon Stevin (1548–1620) 1582: notacja ułamków dziesiętnych

123 4(1) 5(2) 6(3) 
123.456
123,456

John Neper (1550–1617) 1614: „pałeczki Nepera”;
1617: algorytmy działań arytmetycznych na cyfrowych reprezentacjach liczb

William Oughtred (1574–1660) 1622: suwak logarytmiczny

Wilhelm Schickard (1592–1635) 1623: pierwszy arytmometr cyfrowy

Blaise Pascal (1626–1662) 1642: arytmometr „Pascaline”

Gottfried Wilhelm von Leibniz (1646–1716) 1673: arytmometr Leibniza

Leonhard Euler (1707–1783) współtwórca algebry i rachunku logicznego

Joseph Marie Jacquard (1752–1834) 1801: maszyna tkacka sterowana za pomocą sekwencji kart perforowanych
nośnik danych — papierowa karta perforowana (na zdjęciu karta o 180 lat późniejsza)

Joseph Marie Jacquard (1752–1834) 1807: nośnik danych — papierowa taśma perforowana

Charles Babbage (1792–1871) 1822: maszyna różnicowa, 1833: maszyna analityczna

Samuel Morse (1791–1872) 1835: telegraf; 1840: kod telegraficzny

.... . .-.. .-.. --- ..- --- .-. .-.. -.. -... -.-- -- --- .-. ... .

Augusta Ada Byron of Lovelace (1815–1852) 1842–43: opis (nieistniejącej fizycznie) maszyny analitycznej Babbage’a i sposobów jej wykorzystania. Prekursorka programowania komputerów

George Boole (1815–1864) współtwórca algebry i rachunku logicznego

Hermann Hollerith (1860–1929) 1884–1894: analogowe maszyny liczące do automatyzacji obliczeń statystycznych, wyposażone w czytniki kart dziurkowanych (źródło: IBM)

Fritz Pfleumer 1928: nośnik danych — taśma magnetyczna

Gustaw Tauschek 1932: nośnik danych — magnetyczna pamięć bębnowa

Allan Mathison Turing (1912–1954) 1936: hipotetyczna maszyna Turinga

Konrad Zuse (1910–1995) 1938: maszyna cyfrowa Z1 oparta o system przekaźników — zniszczona podczas II wojny światowej

Allan Mathison Turing (1912–1954) i in. 1943: Colossus — programowalna maszyna cyfrowa o zastosowaniu kontrwywiadowczym (łamanie szyfrów)

Howard Aiken (1900–1973) 1944: MARK 1 — elektryczna maszyna cyfrowa pracująca w systemie dziesiętnym

John von Neumann (1903–1957) współczesny komputer wg koncepcji von Neumanna z roku 1945

Vannevar Bush (1890–1974) 1945: Memex — mechaniczne urządzenie do realizacji odsyłaczy między dokumentami przechowywanymi na mikrofilmach; pierwowzór systemów hipertekstowych

John William Mauchly (1907–1980), John Presper Eckert (1919–) 1946: ENIAC — pierwsza maszyna cyfrowa zbudowana w oparciu o lampy elektronowe; zastosowania militarne

Max Newman, F. C. Williams 1948: Manchester MARK 1 — pierwszy komputer z programem umieszczanym w całości w pamięci operacyjnej

Norbert Wiener (1894–1964) 1949: podstawy teorii sterowania

Claude Shannon (1916–2001) 1949: podstawy teorii informacji

John William Mauchly (1907–1980), John Presper Eckert (1919–) 1949: EDVAC — pierwszy komputer zbudowany wg koncepcji von Neumanna

John William Mauchly (1907–1980), John Presper Eckert (1919–) 1951: UNIVAC — pierwszy komputer sprzedawany na zasadach komercyjnych

David Huffman (1925–1999) 1952: algorytm bezstratnej kompresji danych, znany dziś jako „algorytm Huffmana”

Hello, world! by Huffman!
 ↓                     ↑
1001011001100011011011011101101011010101100001101001011
0100101100011011010110101110001100011111100110100101100
0100101111111011011001101100110000111001111100011011100

John Backus (1924–2007) 1954: FORTRAN — pierwszy niezależny od sprzętu język programowania

C przykład
	PROGRAM hello
	WRITE (*,*) 'Hello, world! by Fortran!'
	STOP
	END

IBM Corp. 1958: IBM 7090 — pierwszy komputer zbudowany w oparciu o układy tranzystorowe

Donald L. Shell (1924–) 1959: szybki algorytm sortowania tablic

59 10  5 91 81 86 86 99 55  9 62 55  3 38 90  4 32 78 26 20 

			↓

 3  4  5  9 10 20 26 32 38 55 55 59 62 78 81 86 86 90 91 99

Paul Bézier (1910–1999) 1962: zastosowanie krzywych algebraicznych w grafice komputerowej

ANSI 1963: normalizacja 128-znakowego kodu komunikacyjnego ASCII

IBM Corp. 1964: IBM 360 — pierwszy komputer zbudowany w oparciu o układy scalone

1965: pierwsze dalekie połączenie komputerów przez sieć

Ted Nelson 1965: wprowadzenie terminu hipertekst

Ken Thompson (1943–), Dennis Ritchie (1941–2011), AT&T 1969: system operacyjny UNIX

     U     U  N     N   IIIII   X     X         
     U     U  NN    N     I      X   X          
     U     U  N N   N     I       X X           
     U     U  N  N  N     I        X            
     U     U  N   N N     I       X X          
     U     U  N    NN     I      X   X           
      UUUUU   N     N   IIIII   X     X

Edgar Frank Codd (1923–2003) 1970: teoretyczne podstawy relacyjnych baz danych

1970: pierwsza wersja protokołu FTP

$ ftp
ftp> open host.domain
ftp> cd pub/data
ftp> get plik 
ftp> bye
$

Intel Corp. 1971: Intel 4004 — pierwszy mikroprocesor

Niklaus Wirth (1934–) 1971: język programowania Pascal

{ przykład }
program hello;
begin
  writeln ('Hello, world! by Pascal!');
end.

Raymond Tomlinson (1941–) 1971: poczta elektroniczna

From: user1@host1.domain1
To: user2@host2.domain2
Subject: Hello
Hello, world! by e-mail!

1971: nośnik danych — dyskietka magnetyczna

IBM 1973: nośnik danych — sztywny dysk magnetyczny

Xerox Labs. 1973: Xerox Alto — pierwszy komputer z interfejsem graficznym

1975: sieć rozległa ARPANET o zastosowaniu wojskowym

Steve Jonhson 1975: spell — algorytm sprawdzania pisowni wyrazów

cat tekst | 
    tr "A-ZĄĆĘŁŃÓŚŹŻ" "a-ząćęłńóśźż" | 
    tr -cs "a-ząćęłńóśźż" "\n" | 
    sort | 
    uniq | 
    comm -2 słownik

Seymour Cray (1925–1996) 1976: CRAY-1 — superkomputer o architekturze wektorowej (źródło: Cray Research)

Martin Hellman, Whitfield Diffie 1976: publiczna prezentacja metod szyfrowania z kluczem jawnym

Apple 1976: Apple 1— pierwszy powszechnie dostępny komputer osobisty

Abraham Lempel (–), Jacob Ziv (1931–) 1977–78: algorytmy bezstratnej kompresji danych (LZ77, LZ78)

Ronald Rivest (1947–), Adi Shamir (1952–), Elonard Adleman (1945–) 1978: RSA — algorytm szyfrowania z kluczem jawnym i tajnym

Dennis Ritchie (1941–2011) 1978: dokumentacja języka programowania C (standaryzowanego w roku 1990)

/* przykład */
#include <stdio.h>
int main(int argc, char *argv)
{
  printf ("Hello, world! by C!\n");
  return 0;
}

Dan Bricklin (1951–), Bob Frankston (1949–) 1978: arkusz kalkulacyjny VisiCalc dla komputerów Apple — początek epoki oprogramowania użytkowego

MicroPro Inc. 1978: edytor formatujący WordStar dla platformy CP/M (wersja dla DOS: 1982) — początek epoki oprogramowania użytkowego

1980: pierwsza normalizacja metajęzyka znaczników SGML

<!-- przykład -->
<!ELEMENT dokument (tytul, autor?, (rozdzial)+, podpis?) >
<!ELEMENT tytul (#PCDATA)* >
<!ELEMENT autor (#PCDATA)* >
<!ELEMENT rozdzial (tytul, (akapit)*) >
<!ELEMENT podpis (#PCDATA)* >
<!ELEMENT akapit (#PCDATA)* >
  <!ATTLIST akapit typ (normalny | cytat | przyklad) #IMPLIED >
<!ENTITY Hello "Hello, world!">

IBM Corp. 1981: IBM PC z systemem operacyjnym DOS — pierwszy komputer osobisty o jawnej architekturze (źródło: IBM)

Xerox Labs. 1981: Xerox Star — pierwszy system operacyjny ze zintegrowanym interfejsem graficznym i oprogramowaniem WYSIWYG

Sony Corp., Philips Corp. 1982: nośnik danych — dysk optyczny CD-ROM

Adobe Inc. 1982: język opisu wydruku PostScript

%!Adobe-PS
%% przykład
/Helvetica findfont 72 scalefont setfont
72 72 moveto
(Hello, world! by PostScript!) show
showpage

1983: dla sieci ARPANET przyjmuje się nazwa Internet

Bjarne Stroustrup (1950–) 1983: obiektowy język programowania C++ (standaryzacja w roku 1998)

// przykład 
#include <iostream>
using namespace std;
int main() {
  cout << "Hello, world! by C++!" << endl;
  return 0;
}

Apple 1983: Apple Lisa z systemem Lisa OS — pierwszy powszechnie dostępny komputer z graficznym systemem operacyjnym

Richard Stallman (1953–) 1983: koncepcja wolnego oprogramowania (free software); projekt GNU

Apple 1984: Apple MacIntosh — pierwszy komputer osobisty z graficznym systemem operacyjnym, który odniósł sukces rynkowy (logo z późniejszych wersji systemu)

Massachussets Institute of Technology 1984: X-Window System — standard komunikacji graficznej, m.in. dla systemów UNIX

Donald E. Knuth (1938–) 1985: podstawy typografii komputerowej, system składu T_EX

% przykład
\def\Hello{Hello, world!}
\Hello\ by \TeX!
\bye

Adobe Inc. 1982: format obwiedniowy fontów Type1

ISO 198x: normalizacja 256-znakowych rozszerzeń kodu ASCII

Microsoft Corp. 1985: Microsoft Windows — nakładka graficzna na system DOS (logo z roku 1990)

ISO 1986: pierwsza normalizacja języka zapytań do baz danych SQL

-- przykład
SELECT * 
FROM Osoby 
WHERE (Wzrost > 175) AND (Imie LIKE 'A%a')
ORDER BY Nazwisko;

ISO 1986: normalizacja języka znaczników SGML

IS0-8879

Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 1987: rozpoczęcie regularnej korespondencji za pomocą e-mail

Larry Wall (1954–) 1987: Perl — język skryptowy zorientowany na przetwarzanie plików tekstowych i jego interpreter

#!/usr/bin/perl
# przykład
print("Hello, world! by Perl!\n");

Intel Corp. 1988: nośnik danych — pamięć półprzewodnikowa Flash

1989: przejęcie Internetu przez ośrodki akademickie

Timothy Berners-Lee (1955–) 1989: protokół http; 1990: język HTML. Początki WWW

<!-- przykład -->
<HTML>
<H1>Przykład</H1>
<P>Hello, world! by <B>HTML</B>!
</HTML>

Adobe Inc. 1990: format opisu dokumentów PDF

Apple Inc. 1991: format obwiedniowy fontów TrueType

Ronald Rivest (1947–) 1991: algorytm MD5 obliczania sum kontrolnych

Guido van Rossum (1982–) 1991: Python — język skryptowy ogólnego przeznaczenia i jego interpreter

#!/usr/bin/python
# przykład
print 'Hello, world! by Python!'

UNICODE, ISO 1991: pierwsza normalizacja kodu informacyjnego UNICODE

… … …

1991: otwarcie Internetu dla użytkowników komercyjnych

Paul Linder, Mark P. McCahil 1991: Gopher — multimedialny sieciowy system udostępniania informacji

Philip Zimmerman 1991: PGP — ogólnodostępny system generowania podpisów elektronicznych

1993: powstaje grupa normalizacyjna SGML Open (od 1998 r. znana jako OASIS Open)

Organization for the Advancement of Structured Information Standards

Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego 1993: pierwsza polska strona WWW; 1994: Polska Strona Domowa

David Filo (–), Jerry Yang (1968–) 1994: Yahoo — pierwszy portal internetowy

Linus Torvalds (1969–) 1994: pierwsza stabilna wersja systemu operacyjnego Linux

Timothy Berners-Lee (1955–) 1994: powstaje Konsorcjum WWW (W3 Consortium)

Rasmus Lerdorf (1968–) 1994: PHP — język programowania serwerów http i jego interpreter (oficjalne wydanie w roku 1997)

<?php 
    /* przykład */
    print("Hello, world! by PHP!\n");
?>

Microsoft Corp. 1995: system operacyjny Microsoft Windows 95 szturmuje rynek PC

Sun Corp. 1995: Java — wirtualna platforma operacyjna i obiektowy język programowania

/* przykład */
public class hello {
  public static void main(String[] args) {
    System.out.println("Hello, world! by Java!");
  }
}

Uniwersytet Warszawski 1995: SunSite — pierwszy duży węzeł dystrybucji oprogramowania na terenie Polski

ftp://sunsite.icm.edu.pl

VocalTec Inc. 1996: VoIP — transmisja dźwięku w czasie rzeczywistym przez sieć TCP/IP

Mirabilis Inc. 1996: ICQ — pierwszy sieciowy komunikator osobisty

Adobe Inc., Microsoft Inc. 1996: format obwiedniowy fontów OpenType

1996: nośnik danych — dysk optyczny wielokrotnego zapisu CD-RW

1997: nośnik danych — dysk optyczny DVD

Larry Page, Sergey Brin 1998: Google — zaawansowana wyszukiwarka internetowa

W3 Consortium 1998: standaryzacja metajęzyka znaczników XML

<?xml version="1.0" encoding="utf-8" ?>
<!-- przykład -->
<dokument>
<logo />
<tytul>A sample document</tytul>
<autor>&Author;</autor>
<akapit>Hello, world! by <skrot>XML</skrot>!</akapit>
</dokument>

Eric Steven Raymond (1957–) i in. 1998: koncepcja oprogramowania otwartego (open source); ruch Open Source

Jeremy Miller 1998: Jabber — pierwszy otwarty protokół dla sieciowych komunikatorów osobistych

W3 Consortium, OASIS, ISO 2000–: otwarte użytkowe formaty wymiany informacji

XHTML
SVG
MathML
WML
XSL
…

Timothy Berners-Lee (1955–) 2000: start projektu Semantic Web

Larry Sanger (1968–), Jimbo Wales (1966–) 2001: Wikipedia — otwarta baza wiedzy

Rząd RP 2001: ustawowa regulacja podpisu cyfrowego

2002: nośnik danych — dysk optyczny wielokrotnego zapisu DVD-RW

Jimbo Wales (1966–) 2003: Wikimedia — fundacja rozwoju otwartych źródeł wiedzy

W3C 2005: standaryzacja adresów URI używających znaków UNICODE (Internationalized Resource Identifiers, IRI)

OASIS, ISO 2006: standaryzacja formatu OpenDocument (logo: jedna z wstępnych propozycji)

ISO/IEC 26300

Google 2006: Docs & Spreadsheets — aplikacja biurowa z interfejsem sieciowym. Oprogramowanie użytkowe jako usługa

Adobe Inc., ISO 2008: standaryzacja formatu PDF

ISO 32000-1:2008

Powerset 2008: semantyczna wyszukiwarka informacji w WWW

Opracowanie: 2005–2011, Jan Jełowicki, Katedra Matematyki Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
✉ janj@aqua.ar.wroc.pl
⌂ http://karnet.up.wroc.pl/~jasj

Źródła ilustracji: Science Museum: http://www.sciencemuseum.org/visitmuseum/galleries/mathematics; History of Computing Project: http://www.thocp.net; PC Museum: http://members.fortunecity.com/pcmuseum; Historia komputerów: http://kosmok.republika.pl; Historia komputera: http://historia.adrem.pl; witryny producentów sprzętu i oprogramowania

Ludzie, idee, dzieła —postacie i fakty z prehistorii i historii informatyki

Ludzie, idee, dzieła —
postacie i fakty z prehistorii i historii informatyki