Burakowe ciekawostki

**Burakowe ciekawostki Ankieta nt. systemów uprawy buraka cukrowego Roepiger**
	Burak cukrowy w różnych językach: Zuckerrübe – niem. Sugar beet – ang. Betterave à sucre – fr. Cukrovka – czes. Caхapнaя cвёклa – ros. Sukerbeto – esp. Зáхарно цвеклó – bułg. Cëkrowô rąkla – kaszub. Sukkerroe – duń.	Šećerna repa – chorw. Cukorrépa – węg. Suikerbiet – hol. Sukkerbete – norw. Beterraba-sacarina – port. Sockerbeta – szw. Şeker pancarı – tur. Цукровий буряк – ukr. cukeriba – śląski Beta vulgaris (L.) ssp. vulgaris conv. crassa (Alevf.) prov. altissima (Döll) – łac.
Pierwsza cukrownia buraczana na świecie powstała w 1802 r. w Konarach koło Wołowa, gdzie do dziś znajdują się jej ruiny z wielojęzyczną tablicą informacyjną. Przerabiane buraki zawierały wtedy 4% cukru (dziś 18%). Pierwszy podręcznik w języku polskim o uprawie buraka wydano w 1799 r. pt. "Krótka Nauka o Zasiewaniu Grubej Ćwikły Burgundzkiej, czyli Runkla dla zrobienia z niej cukru". Duże wymagania buraka cukrowego znane były już w XVI w.: "Ćwikła potrzebuje ziemi dobrze nagnojonej i wilgotnej, bo się w dostatku gnoju bardzo kocha". Obsada optymalna buraka cukrowego wynosi 90 000-100 000 szt./ha. Główny system korzeniowy buraka cukrowego rozwija się do głębokości 1 m. Pośpiechy to niektóre osobniki buraka, które już w pierwszym roku uprawy wypuszczają pędy kwiatowe, przez co obniżają wartość użytkową zbieranych korzeni. Uparciuchy to niektóre osobniki buraka, które w drugim roku uprawy nie wydają pędów kwiatowych. Burakochwasty to jednoroczne mieszańce, powstałe ze skrzyżowania buraka cukrowego z dziką jednoroczną formą buraka Beta macrocarpa i Beta maritima, występującymi na południu Europy, gdzie produkowane są nasiona wielu odmian zachodnioeuropejskich. Burakochwasty, które dostały się na pole razem z materiałem siewnym zakwitają, bez uprzedniej jaryzacji, już po sześciu tygodniach. W początkowej fazie wzrostu nie różnią się wyglądem od roślin buraków uprawnych. Często uważa się je za pośpiechy; jednak zasadnicza różnica między pośpiechami a burakochwastami polega na tym, że te pierwsze pochodzą z nasion handlowych, którymi plantację obsiano i występują wyłącznie w rzędach, mniej więcej równomiernie na całym polu. Burakochwasty natomiast pojawiają się samorzutnie z nasion zalegających w glebie na polach, gdzie uprawia się różne gatunki, w tym również burak cukrowy, i rosną zarówno w rzędach, jak i między nimi, tworząc nieregularnie rozmieszczone zagęszczenia w postaci smug lub plam. Ze względu na możliwość krzyżowania się z burakiem cukrowym, stwarzają one także niebezpieczeństwo dla rodzimej hodowli i reprodukcji nasion. Występując na plantacji, stanowią źródło tworzenia się nowych burakochwastów. Burakochwasty występujące w burakach nie mogą być zwalczone żadnym herbicydem. W krajach zachodnich, mimo trwającej od wielu lat systematycznej walki z burakochwastami, stanowią one nadal poważne zagrożenie. W skrajnych przypadkach cukrownie odmawiają przyjmowania surowca, ponieważ korzenie tych roślin są bardzo twarde i zawierają dużą ilość szkodliwych niecukrów. Najskuteczniejszym sposobem zwalczania burakochwastów jest ich ręczna eliminacja przed zakwitnięciem. Próbuje się je zwalczać mechanicznie (przez kilkakrotne koszenie lub za pomocą specjalnego urządzenia z ruchomymi taśmami), termicznie lub chemicznie, stosując mazacze nasycone herbicydem Roundup. Spośród metod agrotechnicznych zaleca się niszczenie burakochwastów w innych uprawach, stosowanie głęboszowania zamiast orki, które nie wydobywa nasion burakochwastów z głębszych warstw na powierzchnię gleby, wydłużenie rotacji buraka cukrowego do ponad 5-6 lat, a także wczesny zbiór buraków, uniemożliwiający osypanie się burakochwastów. Selerowatość korzeni to duża liczba drobnych korzeni w miejscu silnie zredukowanego korzenia głównego. Przyczyną tego zjawiska jest często podeszwa płużna. Wyburaczenie to zmęczenie gleby spowodowane masowym występowaniem mątwika burakowego, powodującego tworzenie się na korzeniu buraka drobnych korzonków tzw. „brody”. Wyburaczeniu towarzyszy występowanie patogenów chorób grzybowych wywołujących zgorzel siewek, gnicie kiełków oraz plamistość liści. Buraczysko to pole po zbiorze buraków. Gleba buraczyska jest silnie zbita przez kombajn do zbioru. Melasotwory to składniki utrudniające wydobycie cukru z buraków cukrowych w procesie technologicznym i zwiększające jego straty w melasie. Do melasotworów należą: sód, potas i związki określane jako azot szkodliwy. Zbyt wysokie nawożenie azotowe i potasowe zwiększa zawartość melasotworów, a tym samym pogarsza jakość surowca buraczanego. Wykaz cukrowni z roku 1990 i 2012 Muzeum Cukrownictwa Muzeum Buraka Cukrowego Muzeum Cukru Pomniki buraka cukrowego Pieśń o Kobiecie Polskiej (w której jest mowa o buraku cukrowym) Słownik buraczany 13-języczny Fafernuchy Cukier krzepi Rebus