KRZEMIANY ŁAŃCUCHOWE

Minerały należące do tej grupy zbudowane są z tetraedrów połączonych w wydłużone
łańcuchy złożone z anionów [Si2O6]6- (każdy tetraedr posiada dwa naroża wspólne z sąsiednimi tetraedrami). Wiele minerałów zaliczanych do krzemianów łańcuchowych posiada duże znaczenie skałotwórcze. Najważniejszą grupę stanowią tu pirokseny.
Grupa piroksenów obejmuje wiele minerałów o dużej zmienności składu chemicznego i
postaci kryształów. Ogólnie mówiąc, są one krzemianami wapnia, magnezu i żelaza, w mniejszym stopniu manganu, sodu a także glinu. Pirokseny tworzą mniej lub bardziej ciągłe szeregi kryształow mieszanych, krystalizują w układach rombowych i jednoskośnych. Rozpoznawanie makroskpowe większości piroksenów nie jest możliwe.
Właściwości piroksenów omówione zostaną na przykładzie augitu, majacego spośród
nich najistotniejszą rolę skałotwórczą.
 
AUGIT: (Ca,Na,Mg,Fe2+,Al,Ti)2[(Si,Al)2O6]
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać kryształów: augit krystalizuje w układzie jednoskośnym.
Pokrój kryształów: bardzo grubotabliczkowy lub bardzo krótkosłupkowy,
nieraz prawie izometryczny.
Barwa: przewżnie czarna, niekiedy o odcieniach jaśniejszych szarawych lub
brunatnawych.
Połysk: szklisty, ziemisty.
Rysa: szara.
Twardość: 6,0.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 3,2 - 3,6 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Augit jest bezwodnym glinokrzemianem wapnia, magnezu, żelaza dwu - i
trójwartoścoiwego oraz glinu. Część jonów magnezowo-żelazawych jest podstawiona jonami żelazowymi i tytanowymi, a wapń może być częściowo podstawiony sodem. Ogniwa o odmiennym składzie traktowane są jako osobne odmiany, a nawet minerały np. augit zwyczajny, augit diopsydowy (diallag - omówiony poniżej).
Augit jest pospolitym składnikiem wielu skał magmowych, takich jak gabra, dioryty oraz
bazalty i andezyty. W skałach ulega on przeobrażeniu w minerały z grupy amfiboli.
W glebach występuje stosunkowo rzadko, ponieważ łatwo ulega rozpuszczeniu i
wymyciu. Sporadycznie występuje tu w postaci nieregularnych, pojedynczych ziarn.
Zależnie
od warunków środowiska, przechodzić może w wodorotlenek żelaza, getyt, hematyt, oprócz tego montmorillonit, wermikulit, chloryt, uwalniając w trakcie wietrzenia wiele cennych składników pokarmowych dla roślin.
 

DIALLAG Ca(Mg,Fe)[Si2O6].

Minerał ten charakteryzuje się nieco prostszą od augitu zwyczajnego budową chemiczną,
oraz bardziej zielonawym zabarwieniem i połyskiem zbliżonym do jedwabistego lub perłowego (niekiedy nawet metalicznego). Diallag występuje pospolicie w skałach magmowych, jest np. głównym składnikiem gabra.


Powrót do strony głównej