KLASA GABRA I BAZALTU
- Do klasy tej należą skały nasycone krzemionką, których głównymi składnikami są
- plagioklazy zasadowe. Innymi minerałami uczestniczącymi w ich budowie są pirokseny, niekiedy również oliwiny i amfibole. Głównymi przedstawicielami tej klasy są
gabro i bazalt.
GABRO
Gabro jest skałą głębinową zbudowaną głównie z plagioklazów zasadowych (labrador - bytownit) oraz piroksenów (diallag, czasem augit). Jeżeli w jego składzie występuje istotna ilość oliwinu mówimy o gabrze oliwinowym. Odmiany zbudowane prawie wyłącznie z plagioklazów i oliwinu nazywane są troktolitami. Szczególną odmianą skał gabrowych są anortozyty, zbudowane głównie z plagioklazów szeregu andezyn - labrador. Gabra zawierające do 20% kwarcu nazywane są gabrami kwarcowymi. Gabrem foidonośnym nazywa się gabro zawierające, obok plagioklazów, także do 10% skaleniowców, zaś gabrem foidowym - zawierające do 60% skaleniowców.
Skały gabrowe w większości mają barwę ciemną (ciemnozieloną lub prawie czarną). Wykazują strukturę gruboziarnistą, a teksturę masywną i bezładną. Powstające z nich gleby są na ogół głębokie, gliniaste, zasobne w żelazo, magnez i wapń, wykazujące jednak często niedobór potasu.
Gabra występują w Sudetach (masyw Nowa Ruda - Słupiec, Góry Sowie) oraz w masywie Ślęży.
BAZALT
Bazalt jest skałą wylewną zbudowaną głównie z plagioklazów zasadowych (labrador - bytownit), piroksenów (diallag, czasem augit) oraz niewielkiej ilości silnie rozproszonego magnetytu. Z występowaniem magnetytu związana jest charakterystyczna, prawie czarna barwa skał bazaltowych. Wykazują one strukturę afanitową, rzadziej porfirową z prakryształami oliwinów i teksturę masywną, bezładną.Starsze, paleozoiczne odmiany bazaltów, o migdałowcowej strukturze i nieco jaśniejszej barwie (często z odcieniem czerwonawym), nazywane są melafirami (paleobazaltami). Blisko spokrewnione z bazaltami są również diabazy, zwane niekiedy mikrogabrami.Skały bazaltowe wietrzeją nieco wolniej niż gabra, dając gleby gliniaste i pyłowe, zasobne w składniki pokarmowe dla roślin.
Wśród skał wylewnych skorupy ziemskiej bazalty należą do najbardziej rozpowszechnionych. W Polsce występują powszechnie na terenie Dolnego Śląska, od zachodniej granict Polski po okolice Opola, tworząc z innymi skałami wylewnymi tzw. trzeciorzędową formację bazaltową.
Powrót do strony głównej