: kwarc a krystalizuje w układzie heksagonalnym, zaś kwarc b - w
trygonalnym.
Pokrój kryształów
: kryształy kwarcu mają formę złożoną (słup heksagonalny, romboedr, trapezoedr, ściany piramidy podwójnej).
Barwa
: kwarc a - bezbarwny, szarawy, czasem aż do czarniawego, rzadziej lekko
niebieskawy, z odcieniem sinawym. Kwarc b - w zasadzie także bezbarwny, choć mnogość wszelkich domieszek powoduje powstawanie form niekiedy silnie zabarwionych, które traktuje się zazwyczaj jako odmiany o odmiennych nazwach mineralogicznych. Odmianę bezbarwną nazywa się kryształem górskim, białą - kwarcem mlecznym, szaroczarną - kwarcem dymnym, intensywnie czarną - morionem, żółtą - cytrynem, czerwonawą - krwawnikiem, wreszcie fioletową - ametystem. Osobniki barwne (np. cytryn, ametyst) używane są jako kamienie ozdobne.
Połysk
: na ścianach kryształów typowo szklisty, na powierzchni przełamu - tłusty (jednakowo dla obu odmian).
Rysa
: biała.
Twardość
: 7,0 - wzorcowa w skali Mohsa.
Łupliwość
: brak, posiadają tylko przełam: kwarc a - muszlowy, kwarc b - muszlowy lub nieregularny, w obu przypadkach o gładkiej powierzchni.
Gęstość
: 2,65 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Znane są trzy polimorficzne odmiany krystalicznej krzemionki:
kwarc, krystobalit
i trydymit, różniące się między sobą temperaturą krystalizacji, według schematu przedstawionego na poniższym wykresie:
Podczas gdy krystobalit i trydymit są minerałami typowymi prawie wyłącznie dla
575 oC krystalizuje kwarc b (niskotemperaturowy). Powyżej tej temperatury tworzy się kwarc a (wysokotemperaturowy). Kwarc niskotemperaturowy krystalizuje w układzie trygonalnym, bezpośrednio z gorących roztworów i par związanych z działalnością pomagmową. Kwarc wysokotemperaturowy krystalizuje w układzie heksagonalnym. Tworzy się głównie w lawach wulkanicznych. W dacytach i ryolitach tworzy prakryształy, w postaci dobrze wykształconych ziarn, powstałych we wczesnej fazie krystalizacji lawy (przed wybuchem). Po obniżeniu temperatury do 575 oC kwarc a samorzutnie przechodzi w postać trygonalną (kwarc b). Przebudowie ulega jedynie struktura wewnętrzna, podczas gdy forma zewnętrzna kryształów (ziarn) zostaje zachowana.
Tak więc, w normalnych warunkach mamy do czynienia z kwarcem
niskotemperaturowym
(kwarc b) powstałym z przebudowy pierwotnego kwarcu wysokotemperaturowego (kwarc a).
Właściwości kwarcu są bardzo charakterystyczne i pozwalają na łatwe odróżnieni
e go
od innych minerałów. Z chemicznego punktu widzenia kwarc jest czystym dwutlenkiem krzemu - SiO
2. Jego sieć krystaliczna nie sprzyja występowaniu domieszek innych pierwiastków. Często jednak zawiera pęcherzyki gazów, inkluzje cieczy lub wrostki innych minerałów, co powoduje powstawanie osobników nieprzezroczystych lub zabarwionych. Ze względu na skład chemiczny kwarc jest odporny na działanie wszelkich pospolitych substancji chemicznych, w tym silnych kwasów i zasad. Istnieje tylko jeden związek chemiczny zdolny do rozłożenia tego minerału - kwas fluorowodorowy.
Kwarc występuje w dużych ilościach w skałach magmowych przesyconych
, jest częstym składnikiem skał metamorficznych, tworzy także samodzielne żyły przecinające inne utwory. Kwarc jest głównym minerałem osadowych skał okruchowych, niemal wyłącznym składnikiem niektórych piasków i piaskowców. Jego okruchy mogą wykazywać różny stopień rozdrobnienia - od bardzo drobnych ziarn występujących w iłach do dużych odłamków żwirowych i kamienistych.
Kwarc charakteryzuje się największą ze wszystkich minerałów odpornością na
wietrzenie, dlatego też jest głównym składnikiem materiału glebowego.
: oprócz osobników bezbarwnych, szarych, białych występują odmiany rozmaicie zabarwione: odmianę czerwona nazywa się karneolem, czarną - onyksem, jasnozieloną - chryzoprazem, zieloną z czerwonymi plamami - heliotropem, o wstęgowym, zmiennym zabarwieniu - agatem. Wiele z barwnych odmian chalcedonu stosuje się jako kamienie ozdobne.
Połysk
: matowy, ziemisty, tłusty
Rysa
: szara.
Twardość
: 7,0.
Łupliwość
: brak, występuje przełam muszlowy.
Gęstość
: 2,55 - 2,63 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Chalcedon stanowi skrytokrystaliczną odmianę kwarcu. Występuje on w wielu
takich jak opoki i gezy. Minerał ten tworzy spoiwo w niektórych piaskowcach kwarcowych. Występuje także w skałach magmowych (głównie wulkanicznych), gdzie jest wtórnym minerałem wytrąconym z gorących roztworów w szczelinach, pęcherzykach pogazowych, i innych wolnych przestrzeniach skalnych.
: bezbarwny - hialit, barwy białej - opal mleczny, oprócz tego występują odmiany rozmaicie zabarwione (np. żółta, zielona, czerwona). Mieniący się różnymi barwami opal szlachetny zawdzięcza tę właściwość zróżnicowanej budowie fizycznej wywołującej interferencję fal świetlnych.
Połysk
: szklisty, woskowy.
Rysa
: szara.
Twardość
: 5,5-6,0.
Łupliwość
: brak.
Gęstość
: 1,9-2,2 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Opal jest koloidalną, bezpostaciową krzemionką (stwardniałym żelem), zawierającą
zmienne ilości wody. Wystepuje on w
skałach wulkanicznych jako produkt wtórny, wydzielony z wód hydrotermalnych w szczelinach i próżniach skalnych, w osadach gejzerów i gorących źródeł oraz jako produkt uboczny wietrzenia krzemianów. W skałach osadowych występuje w formie szczątków szkieletów okrzemek, radiolarii i igieł gąbek krzemionkowych.Czasami występuje także w spoiwie piaskowców i mułowców.
