TLENKI I WODOROTLENKI ŻELAZA

Tlenki i wodorotlenki żelaza stanowią bardzo ważną grupę minerałów, zarówno z
gospodarczego (rudy żelaza) jak i gleboznawczego (procesy oksydacyjno-redukcyjne, procesy glebotwórcze) punktu widzenia.
Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy są: magnetyt, hematyt, limonit, getyt
i lepidokrokit.
 
MAGNETYT FeO . Fe2O3
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: magnetyt krystalizuje w układzie regularnym.
Pokrój kryształów: kryształy zwykle w postaci ośmiościanów.
Barwa: żelazistoczarna.
Połysk: metaliczny.
Rysa: czarna.
Twardość: 5,5.
Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
Gęstość: 4,9 - 5,2 g . cm-1.
Inne właściwości: wykazuje wyraźne właściwości magnetyczne.
WYSTĘPOWANIE
Magnetyt jest tlenkiem żelazowo-żelazawym, o zawartości żelaza 72,4%. Jest on
pospolitym minerałem pobocznym wielu skał magmowych, np. gabra i bazaltu, obecny jest w wielu skałach osadowych i metamorficznych. Magnetyt występuje w postaci złóż o różnej genezie, które eksploatowane są w celach gospodarczych.
W glebach magnetyt pochodzi z utworów macierzystych i przyjmuje postać
pojedynczych, nieregularnych ziarn. Obecny jest niemal we wszystkich glebach, lecz jego zawartość jest zwykle bardzo niewielka.
 
HEMATYT Fe2O3
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: hematyt krystalizuje w układzie trygonalnym.
Pokrój kryształów: różny, w zależności od warunków krystalizacji: w wysokich
temperaturach tworzą się osobniki o pokroju podwójnej piramidy przypominającej ośmiościan, w temperarurach niskich powstają kryształy o pokroju tabliczkowym.
Barwa: stalowoszara, ciemnoczerwona lub prawie czarna.
Połysk: metaliczny do matowego.
Rysa: charakterystyczna - wiśniowoczerwona.
Twardość: 6,5.
Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
Gęstość: 5,0 - 5,5 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Hematyt jest tlenkiem żelazowym o zawartości żelaza 70,0%. Tworzy on skupienia
ziarniste, zbite, a także naciekowe i ziemiste. W zależności od wykształcenia ziarn i skupień wyróżnia sie następujące odmiany: błyszcz żelaza - kryształy lub skupienia grubokrystaliczne o stalowej barwie i połysku metalicznym, mika żelazna - skupienia drobnołuseczkowe, połyskliwe, żelaziak czerwony - zbita, skrytokrystaliczna lub ziemista odmiana o barwie czerwonej i matowym połysku, śmietana hematytowa - luźne, pylaste skupienia, barwa terakoty.
Hematyt jest bardzo pospolitym minerałem, występującym w ryolitach, którym nadaje
charakterystyczne, czerwone zabarwienie oraz w wielu skałach osadowych i metamorficznych. Występuje on również w złożach hydrotermalnych i w miejscach ujścia gazów wulkanicznych.
W glebach hematyt obecny jest w postaci submikroskopowych ziarn, powstałych
najczęściej w wyniku wietrzenia innych minerałów zawierających żelazo. W wielu glebach tropikalnych i subtropikalnych stanowi pospolity składnik, nadający im jasnoczerwone zabarwienie.
 
GETYT aFeOOH
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: getyt krystalizuje w układzie rombowym.
Pokrój kryształów: kryształy wykształcone w postaci słupków, pręcików i igieł.
Barwa: lśniąco żółta, brunatna do brunatnoczarnej.
Połysk: metaliczny do matowego.
Rysa: brunatna do brunatnożółtej.
Twardość: 5,0 - 5,5.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 4,0 - 4,4 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Getyt jest uwodnionym tlenkiem żelaza o zawartości tego pierwiastka 62,8%. Występuje
on w pęcherzach pogazowych skał wulkanicznych w strefie utleniania. Gromadzić się może w utworach osadowych, tworząc złoża rudne pochodzenia morskiego, jeziornego lub bagiennego.
W glebach getyt jest jedną z głównych substancji barwiących, mającą postać
submikroskopowych ziarn, równomiernie rozłożonych w całej masie glebowej.
 
LEPIDOKROKIT gFeOOH
CECHY MAKROSKOPOWE:
Postać występowania: lepidokrokit krystalizuje w układzie rombowym.
Pokrój kryształów: kryształy tabliczkowe, promieniste, blaszkowe.
Barwa: rubinowoczerwona do żółtoczerwonej.
Połysk: diamentowy.
Rysa: czerwonawa.
Twardość: 5,0.
Łupliwość: doskonała.
Gęstość: 4,0 g . cm-1.
WYSTĘPOWANIE
Podobnie jak getyt.
 
LIMONIT Fe2O3. nH2O
Limonit jest mieszaniną mineralną o różnym stopniu uwodnienia, której głównym
składnikiem jest getyt. Zawiera domieszki innych minerałów takich jak kwarc, wiwianit, minerały ilaste. Najpospolitszą odmianą limonitu jest żelaziak brunatny, występujący w skupieniach ziemistych, zbitych. Jest to getytowa ruda żelaza. Inne odmiany limonitu to: limonit włóknisty, ruda darniowa, ruda bagienna i jeziorna, żelaziak oolitowy i inne.
Limonit wykazuje pochodzenie podobne do getytu.


Powrót do strony głównej