TLENKI I WODOROTLENKI ŻELAZA
- Tlenki i wodorotlenki żelaza stanowią bardzo ważną
grupę minerałów, zarówno z
- gospodarczego (rudy żelaza) jak i gleboznawczego
(procesy oksydacyjno-redukcyjne, procesy glebotwórcze)
punktu widzenia.
- Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy są: magnetyt,
hematyt, limonit, getyt
- i lepidokrokit.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: magnetyt krystalizuje w
układzie regularnym.
- Pokrój kryształów: kryształy zwykle w postaci
ośmiościanów.
- Barwa: żelazistoczarna.
- Połysk: metaliczny.
- Rysa: czarna.
- Twardość: 5,5.
- Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
- Gęstość: 4,9 - 5,2 g . cm-1.
- Inne właściwości: wykazuje wyraźne właściwości magnetyczne.
- WYSTĘPOWANIE
- Magnetyt jest tlenkiem żelazowo-żelazawym, o
zawartości żelaza 72,4%. Jest on
- pospolitym minerałem pobocznym wielu skał magmowych, np. gabra i bazaltu,
obecny jest w wielu skałach
osadowych i metamorficznych.
Magnetyt występuje w postaci złóż o różnej genezie,
które eksploatowane są w celach gospodarczych.
- W glebach magnetyt pochodzi z utworów macierzystych i
przyjmuje postać
- pojedynczych, nieregularnych ziarn. Obecny jest niemal we
wszystkich glebach, lecz jego zawartość jest zwykle bardzo
niewielka.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: hematyt krystalizuje w
układzie trygonalnym.
- Pokrój kryształów: różny, w zależności od
warunków krystalizacji: w wysokich
- temperaturach tworzą się osobniki o pokroju podwójnej
piramidy przypominającej ośmiościan, w temperarurach
niskich powstają kryształy o pokroju tabliczkowym.
- Barwa: stalowoszara, ciemnoczerwona lub prawie
czarna.
- Połysk: metaliczny do matowego.
- Rysa: charakterystyczna - wiśniowoczerwona.
- Twardość: 6,5.
- Łupliwość: brak, przełam muszlowy.
- Gęstość: 5,0 - 5,5 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Hematyt jest tlenkiem żelazowym o zawartości żelaza
70,0%. Tworzy on skupienia
- ziarniste, zbite, a także naciekowe i ziemiste. W
zależności od wykształcenia ziarn i skupień
wyróżnia sie następujące odmiany: błyszcz żelaza
- kryształy lub skupienia grubokrystaliczne o stalowej
barwie i połysku metalicznym, mika żelazna -
skupienia drobnołuseczkowe, połyskliwe, żelaziak
czerwony - zbita, skrytokrystaliczna lub ziemista
odmiana o barwie czerwonej i matowym połysku, śmietana
hematytowa - luźne, pylaste skupienia, barwa
terakoty.
- Hematyt jest bardzo pospolitym minerałem, występującym w ryolitach, którym nadaje
- charakterystyczne, czerwone zabarwienie oraz
w wielu skałach
osadowych i metamorficznych.
Występuje on również w złożach hydrotermalnych i w
miejscach ujścia gazów wulkanicznych.
- W glebach hematyt obecny jest w postaci submikroskopowych
ziarn, powstałych
- najczęściej w wyniku wietrzenia innych minerałów
zawierających żelazo. W wielu glebach tropikalnych i
subtropikalnych stanowi pospolity składnik, nadający im
jasnoczerwone zabarwienie.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: getyt krystalizuje w
układzie rombowym.
- Pokrój kryształów: kryształy wykształcone w
postaci słupków, pręcików i igieł.
- Barwa: lśniąco żółta, brunatna do
brunatnoczarnej.
- Połysk: metaliczny do matowego.
- Rysa: brunatna do brunatnożółtej.
- Twardość: 5,0 - 5,5.
- Łupliwość: doskonała.
- Gęstość: 4,0 - 4,4 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Getyt jest uwodnionym tlenkiem żelaza o zawartości tego
pierwiastka 62,8%. Występuje
- on w pęcherzach pogazowych skał
wulkanicznych w strefie utleniania. Gromadzić się
może w utworach osadowych, tworząc złoża rudne
pochodzenia morskiego, jeziornego lub bagiennego.
- W glebach getyt jest jedną z głównych substancji
barwiących, mającą postać
- submikroskopowych ziarn, równomiernie rozłożonych w
całej masie glebowej.
-
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: lepidokrokit krystalizuje w
układzie rombowym.
- Pokrój kryształów: kryształy tabliczkowe,
promieniste, blaszkowe.
- Barwa: rubinowoczerwona do żółtoczerwonej.
- Połysk: diamentowy.
- Rysa: czerwonawa.
- Twardość: 5,0.
- Łupliwość: doskonała.
- Gęstość: 4,0 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Podobnie jak getyt.
-
- Limonit jest mieszaniną mineralną o
różnym stopniu uwodnienia, której głównym
- składnikiem jest getyt. Zawiera domieszki innych
minerałów takich jak kwarc,
wiwianit, minerały ilaste. Najpospolitszą
odmianą limonitu jest żelaziak brunatny,
występujący w skupieniach ziemistych, zbitych. Jest to
getytowa ruda żelaza. Inne odmiany limonitu to: limonit
włóknisty, ruda darniowa, ruda bagienna i jeziorna,
żelaziak oolitowy i inne.
- Limonit wykazuje pochodzenie podobne do getytu.
Powrót do strony głównej