Projekt okładki – Renata Wacławowicz

                                                     Design de capa – André Güths

„POROZRZUCANI. Losy Polaków na przykładzie rodziny Zimnych. Od Galicji do Wołynia" (portug. ESPALHADOS. O destino dos poloneses seguindo o exemplo das família Zimny. Da Galícia para Volinia) powstali, aby ocalić od zapomnienia ludzi mi bliskich, których życie skazało na tułaczkę i niedolę. Ukazałem to na podstawie losów moich przodków, którzy po kilkunastu latach szczęśliwego życia na Wołyniu musieli uciekać w nieznane, obce strony. W wojennej zawierusze skazani byli na głód i poniewierkę, żyli w ciągłym zagrożeniu i poniżeniu. Dzięki tym wspomnieniom mogłem cofnąć się w czasie i poznać miejsca, gdzie moja mama i tato oraz ich rodzeństwo spędzali swoje dzieciństwo i młodość. Udało mi się poznać losy moich dziadków i pradziadków. Książka ta pozwoli ich dzieciom i wnukom poznać historię swoich rodzin. Nie udało mi się wszędzie dotrzeć i nie wszystkich losy opisać, gdyż zostali porozrzucani po całym świecie. Do dzisiaj pozostało niewiele osób pamiętających tamte czasy. Dzięki starym zdjęciom odnalazłem w Małyńsku jeszcze dwie gałęzie rodziny Zimnych, których potomkowie żyją do dziś w województwie lubuskim. Pisząc „Porozrzucanych”, chciałem ocalić od zapomnienia chociaż niewielki obszar z życia tych rodzin. Na szczęcie ocalało jeszcze dużo zdjęć i dokumentów z tamtych czasów. Większość z nich została zamieszczona w książce.

W 2018 r. córka Dariusza Zimnego - Wanda Zimna, która po wojnie wyemigrowała z rodzicami do Brazylii - wydała książkę "MAŁA IMIGRANTKA – relacja dziewczynki ocalałej z II wojny światowej"

Tłumaczenie polskie

Obecnie, wspólnie z Wandą i potomkami Darka i Julii, opracowaliśmy trzecią część sagi rodziny Zimnych

 

Informacje do POROZRZUCANYCH czerpałem z różnych źródeł:

• wspomnień rodziców,

• opowieści 91-letniej siostry mojej mamy Zofii Piędel oraz ocalałych cudem zdjęć i  przeróżnych dokumentów, które moja siostra Genowefa Gręda od niej „wypożyczyła”,

• wywiadów z Marceliną Kuźbą (z d. Zimną) z Wołowa spisywanych przez jej wnuczkę Kamillę Gutowską oraz jej poszukiwań grobów Szczepana i Józefa Gawendów,

• korespondencji mejlowej z Katarzyną Prusik z Tyrowa, wnuczką Edwarda Zimnego,

• udostępnionych zdjęć i dokumentów przez Elżbietę Bastkowską, córkę Edwarda Zimnego,

• udostępnionych zdjęć przez Adę Kucharzów, prawnuczkę Marii Cieloch,

• zachowanych zdjęć i dokumentów,

• artykułu Joli Grędy w „Świecie Młodych” o korzeniach Piędlów,

• bezpośrednich rozmów z żyjącymi sąsiadami Piędlów w Nowym Kamieniu: 82-letnią Stanisławą Burek (ob. Ziemniak) i 90-letnią Marią Rębisz,

• telefonicznych rozmów z panem Józefem, synem Stanisławy Ziemniak, który udostępnił dokumenty kupna gospodarstwa przez swojego dziadka od Jakóba Dula,

• korespondencji mejlowej z panem Tadeuszem Wyką (emerytem), który zgłębiał na miejscu szczegóły „piędlówki” w Nowym Kamieniu koło Niska,

• rozmów z panią Cecylią Domanowską i jej córką Danutą ze Szkocji, które pomogły rozbudować gałąź drzewa genealogicznego Gawendów,

• rozmów na GG z Krzyśkiem, administratorem Jeżowiki (rodzina Piędlów pochodzi z Jeżowego),

• Grupy dyskusyjnej „Genealodzy PL Brazylia Argentyna Peru Chile”: https://www.facebook.com/groups/729583547921988 – to tu odnalazłem Wandę Zimną, córkę Darka, która z rodzicami w 1949 r. wyjechała do Brazylii i tam wydała książkę „Mała imigrantka”,

• książki „Mała imigrantka – relacja ocalałej dziewczynki z II wojny światowej” i bezpośrednich rozmów przez Messengera z 80-letnią Wandą Zimną, autorką książki, zamieszkałą w Brazylii,

• Portretu Zbiorowego II RP: http://www.polska1926.pl

• XIX-wiecznych metryk z Wołynia: https://wolyn-metryki.pl/joomla/index.php

• wołyńskich ksiąg metrykalnych Czesława Kamińskiego i Edmunda Gosia,

• stron internetowych: http://www.ckkamien.pl/asp/start,0  https://wolynskie.pl/index.html  https://wolynskie.pl/miejsca-m/malynsk-03.html

• Museum Polakkasernen Izba Polska w Tågerup (Dania),

• archiwum z Działu poszukiwań i obsługi użytkowników z Międzynarodowego Biura Poszukiwań (ITS) w Bad Arolsen (Niemcy),

• korespondencji mejlowej z p. dr. Romanem Smolorzem z Institut für Ost- und Südosteuropaforschung w Regensburgu, który pomógł ustalić miejsce obozu przesiedleńczego,

• rozmów z żoną Barbarą, która była pierwszym korektorem i pomagała mi rozwikłowywać zawiłości pokrewieństw,

• rozmów z moją córką Kasią, z którą konsultowałem styl i układ „POROZRZUCANYCH”.
   

• Mieczysław Malinowski z Krakowa, który przysłał mi pamiętnik swojej kuzynki Kazimiery Boruty, nauczycielki w Małyńsku,

• Jadwiga Czarnocka (z d. Serbiej) z Koszalina, z którą moi rodzice jechali tym samym transportem do Niemiec, i z którą ciotka Zofia ze swoją mamą pracowała w Monachium,

• Janina Płoska (z d. Sawicka) z Zielonki koło Warszawy, która w ręcznie napisanym liście opisała życie w Małyńsku po wyjechaniu na roboty do Niemiec znacznej liczby Polaków,

• Irena Trepczyńska (z d. Sawicka) z Ostródy – dzięki Jej przepisom na kartoflaniki i hryczuszki mogłem poczuć smak małyńskich potraw,

• Feliks Kopeć z Krakowa, który przysłał mi szkic Małyńska narysowany przez jego brata,

• Mieczysław Fijarczyk z Tomaszowa Mazowieckiego, który urodził się na Fijarówce w Małyńsku i przysłał przedwojenne zdjęcia,

• Jan Balawender z Bolesławca,  który uzupełnił plan kolonii Małyńska okolic „hał”,

• Józef Filipek z Wrocławia, który uzupełnił plan kolonii Małyńska okolic Fijarówki,

• Kazimierz Bielawski z Ostródy, który opisał losy żydowskiej rodziny Chajtów,

• Krystyna Grub i Halina Jasińska z Koszalina, wnuczki Ludwika Gruba, które przysłały informacje o losach rodzin z kolonii w pobliżu krzyżówki,

• Władysław Piętka, którego rodzice byli nauczycielami w Małyńsku i przysłał zdjęcia grona pedagogicznego,

• Julian Klusek z Osoli koło Obornik Śl. – bliski sąsiad Zimnych,

• Dawid Rosół z Raniżowa koło Rzeszowa, wnuk Heleny z domu Pełka (ur. 1939), od którego otrzymałem zdjęcia obecnego Małyńska,

• Bonawentura Burzmiński z Obornik Śl., który podarował mi kopię kolorowej „pochwalnej gramoty” ze szkoły w Małyńsku,

• Adam Łój z Czernicy koło Wrocławia, którego ojciec Stanisław mieszkał w Janowej Dolinie i często odwiedzał brata nauczyciela w Małyńsku; przesłał mi zdjęcie bardzo zniszczonego obrazka MB Kazimierzeckiej, który otrzymał od księdza w Kazimierce,

• Janusz Andrasz z Kluczborka, wnuk Ireny Żarczyńskiej (z d. Bielawska), która mieszkała pod lasem koło Zająców i Zimnych (Kazika i Darka),

• Bogusława Stawska-Kaszczyniec z Ostródy, córka i wnuczka Stawskich, która niedawno odwiedziła Małyńsk,

• Jolanta Łukasiak, wnuczka Józefy i Karola Brylczyków, która przysłała zdjęcia rodzinnych pamiątek z Małyńska,

• Wiktoria Lajter, prawnuczka Jana Sagana, który mieszkał niedaleko Zimnych,

• Dariusz Kanak, który wyszperał ciekawostki o Małyńsku z przedwojennej prasy wołyńskiej,

• Stanisław Zając, od którego otrzymałem Wypis aktu notarialnego kupna ziemi na kolonii w Małyńsku,

• Genowefa Zając z USA – bliska sąsiadka Zimnych w Małyńsku – która w wywiadzie opowiedziała o życiu podczas Rzezi Wołyńskiej.

Dziękuję: Carli Freitas z Alvorada w Brazylii, opiekunce społecznej Wandy Zimnej i inicjatorce wydania książki "Mała imigrantka", za pomoc w kontaktach oraz Viviane i Janine Zimnym za nadesłane zdjęcia pamiątek po Julii i Darku, a także sąsiadce Wandy Ligiane Gomes da Cruz za pomoc techniczną podczas rozmów video przez Messengera.

Specjalne podziękowania kieruję do Bolesława Iwaniuka, dzięki któremu udało się odtworzyć plan Małyńska i który sporządził "Charakterystykę Ludzi Małyńska wedle rzeczywistości w dniu 1 IX 1939 r". 

Dzięki pomocy wymienionych osób mogłem cofnąć się w czasie i dotknąć miejsc, gdzie moja mama i tato oraz ich rodzeństwo spędzali swoje dzieciństwo i młodość. Udało mi się poznać moich dziadków i pradziadków. Dzięki starym zdjęciom i Naszej Klasie odnalazłem w Małyńsku jeszcze dwie gałęzie Zimnych, których potomkowie w liczbie około 100 osób żyją do dziś w województwie lubuskim. Ich bliższe poznanie zawdzięczam Eli Kulicz (Zimnej), prawnuczce Jana i Julii.

Swoje podziękowania w tym miejscu składa również Ela Kulicz, która zebrała materiały dotyczące losów potomków Jana Zimnego i Teofili Pesz: „Dziękuję bardzo Helenie Buzek, córce Stanisława Zimnego za pomoc w ustalaniu rodzinnych koligacji oraz za przedstawienie historii swojego życia. Dziękuję również mojemu tacie Zygmuntowi Zimnemu oraz Wiesławie Bohdanowicz (dzieci Kazimierza Zimnego), a także Leokadii Zimnej (synowa Kazimierza Zimnego a żona Zenona) za poszukiwania informacji o moich przodkach i podzielenie się swoją wiedzą o ich życiu” – Ela Kulicz.

 

Najbardziej zdumiewający jest fakt, że ocalało tak wiele zdjęć z tamtych czasów. Większość z nich została zamieszczona w „Porozrzucanych”. Książka zawiera około 240 różnego rodzaju zdjęć, dokumentów, obrazów, map, planów, tabel i schematów.

„Porozrzucani” składają się z siedmiu części:

1. W GALICJI - 32 stron

2. POD ZABOREM ROSYJSKIM - 5 strony

3. NA WOŁYNIU - 55 stron

4. WSPOMNIENIA MAŁYŃSZCZAN - 52 stron.

  -  "Ludzie Małyńska wedle rzeczywistości w dniu 1 IX 1939 r."  – Bolesław Iwaniuk
- Z pamiętnika „Przeżycia Polaków na Wołyniu podczas drugiej wojny światowej” zapisanego w 1994 r. przez Kazimierę Borutę (1911–1997), nauczycielkę z Małyńska
- Wspomnienia Lecha Kiełkiewicza, syna Jana Kiełkiewicza zawiadowcy stacji kolejowej w Małyńsku
- Losy rodziny Chajtów – Kazimierz Bielawski
- Wspomnienia Mieczysława Fijarczyka
- Wspomnienia Feliksa Kopcia
- Wspomnienia Józefa Filipka (nagrane w 2010 r. i uzupełnione w 2013 r.)
- Wspomnienia Jana Balawendra, mieszkańca „hał”

 - Wspomnienia wnuków Ludwika Grub, Krystyny Grub i Haliny Jasińskiej

 - Wspomnienia Anny Poniatowskiej z d. Marczuk, urodzonej 14.09.1939 r. w Małyńsku – fragmenty książek „Przywracanie pamięci” (Nałęczów 2006) i „Barwy niedoli” (Nałęczów 2008)

5. NA ROBOTACH W NIEMCZECH - 16 stron

6. POROZRZUCANI - 70 stron

    - Potomkowie Franciszka Zimnego i Wojciecha Piędla

    - Losy Floriana, potomka Jana Zimnego i Teofili Pesz –  Elżbieta Kulicz z d. Zimna
    - Losy Józefa, potomka Jana Zimnego i Teofili Pesz –  Elżbieta Kulicz z d. Zimna
    - Losy Heli, potomka Jana Zimnego i Pauliny Sienkiewicz –  Elżbieta Kulicz z d. Zimna
    - Losy Kazika, potomka Jana Zimnego i Julii Golisz – Elżbieta Kulicz z d. Zimna
    - Losy Darka, potomka Jana Zimnego i Teofili Pesz –  Lesław Zimny i Wanda Zimna

7. NA ZIEMIACH ODZYSKANYCH - 21 stron

Słownik gwary kamieńskiej

Słownik gwary małyńskiej

Indeks nazwisk

Indeks miejscowości

             Poszukuję sponsora, który pomógłby wydać tę niezwykłą ksiązkę.