KRZEMIANY WYSPOWE
- Krzemiany wyspowe stanowią najprostsze związki w grupie minerałów
- krzemianowych. Zawierają one nie połączone ze sobą
tetraedry [SiO4]4 -. Wśród krzemianów wyspowych
występuje wiele ważnych minerałów skałotwórczych.
- OLIWINY - (Mg,Fe)2[SiO4]
- Oliwiny stanowią grupę minerałów będących składnikami
skał magmowych
- masywnych i niedosyconych krzemionką. Tworzą one szereg kryształow mieszanych o ogólnym wzorze (Mg,Fe)2[SiO4],
którego skrajnymi członami są forsteryt
- Mg2[SiO4] i
fojait -
Fe2[SiO4]. Oliwin właściwy
(chryzolit) zawiera od 70 do 90% mol. forsterytu oraz 10 do 30% mol. fojaitu.
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: wszystkie oliwiny krystalizują w układzie
rombowym, makroskopowa postać kryształów jest rzadko widoczna, gdyż z reguły występują jedynie osobniki wrosłe.
- Pokrój kryształów: grubotabliczkowy lub krótkosłupkowy, nieraz prawie izometryczny.
- Barwa: u oliwinów właściwych bardzo charakterystyczna, oliwkowozielona,
niekiedy z odcieniem lekko żółtawym. Silniej żelaziste odmiany bywają ciemniejsze, aż do oliwkowobrunatnych.
- Połysk: szklisty, tłustawy.
- Rysa: szara.
- Twardość: 6,5-7,0.
- Łupliwość: słaba, często prawie niedostrzegalna.
- Gęstość: 3,3 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Oliwiny stanowią łatwo wietrzejący składnik skał magmowych zasadowych takich jak
-
bazalt, gabro oraz ultrazasadowych, takich jak
dunit i perydotyt
- Oliwiny są minerałami mało odpornymi chemicznie. Już w warunkach magmowych
- ulegają często
wtórnym przeobrażeniom, przechodząc przeważnie w agregaty piroksenów ,
amfiboli , magnetytu lub innych minerałów.
Przemiany zachodzące w oliwinach pod wpływem pary wodnej prowadzą do rozkładu, którego produktami
są minerały z grupy serpentynu oraz magnezyt , chalcedon
i inne. Mała odporność oliwinów na wietrzenie powoduje, że minerały te nie występują w skałach
osadowych ani w glebach.
- GRANATY - (Mg,Fe)3Al2[SiO4]3
- Granaty stanowią dużą grupę minerałów izostrukturalnych (tzn.
wykazujących bardzo
- podobną budowę, lecz różniących się składem chemicznym), będących krzemianami metali dwuwartościowych (wapnia, magnezu, żelaza, manganu) i
trójwartościowych (żelaza, glinu, chromu). Największe znaczenie skałotwórcze mają granaty właściwe.
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: wszystkie granaty krystalizują w układzie regularnym.
- Pokrój kryształów: kryształy izometryczne, najczęściej w postaci dwunastościanu rombowego.
- Barwa: różna w zależności od składu chemicznego - granaty właściwe mają barwę
- czerwoną, czasami krwistoczerwoną,
częściej wiśniowoczerwoną, nieraz z odcieniem lekko liliowym lub brunatnawym. Inne minerały tej grupy mogą mieć barwy od żółtych, żółtawobrunatnych i zielonobrunatnych, przez
szmaragdowozielone, czerwone aż po prawie czarne.
- Połysk: szklisty lub tłusty, niekiedy zbliżony do diamentowego.
- Rysa: biała.
- Twardość: 6,5-7,5.
- Łupliwość: niewyraźna.
- Gęstość: 3,5-4,4 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Granaty występują w skałach metamorficznych, takich jak łupki granatowomikowe,
łupki
- granatowochlorytowe
, granulity, eklogity i inne. W skałach magmowych obecne są jako
składnik akcesoryczny (np. w granitach, fonolitach). - Granaty wykazują dużą odporność na wietrzenie, dzięki czemu mogą gromadzić się w
- okruchowych skałach osadowych (granatowe piaski plażowe).
Dzięki dużej twardości stosowane są w produkcji materiałów ściernych. Niektóre odmiany używane są w jubilerstwie jako kamienie półszlachetne.
- TOPAZ - Al2(OH,F)2[SiO]4
- CECHY MAKROSKOPOWE:
- Postać występowania: topaz krystalizuje w układzie rombowym.
- Pokrój kryształów: krótkosłupkowy.
- Barwa: topaz najczęściej jest bezbarwny lub żółty, znane są też odmiany o barwie niebieskawej,
zielonawej bądż różowej.
- Połysk: szklisty.
- Rysa: biała.
- Twardość: 8,0 - wzorcowa w skali Mohsa.
- Łupliwość: bardzo dobra.
- Gęstość: 3,5-3,6 g . cm-1.
- WYSTĘPOWANIE
- Topaz spotkać można w pegmatytach granitowch. Jego znaczenie skałotwórcze jest
- niewielkie, jest natomiast znany jako piękny kamień szlachetny.
Zastosowanie w jubilerstwie znajdują jednak tylko osobniki o dużej czystości i przezroczystości.
- Topaz jest minerałem odznaczającym się dużą twardością.
Powrót do strony głównej