SKAŁY DROBNOOKRUCHOWE (ALEURYTY)

Do skał drobnookruchowych zalicza się:

MUŁY

Muły są osadami wodnymi, składającymi się w przeważającej części z pyłu kwarcowo-
skaleniowego, któremu towarzyszyć mogą drobne łuseczki muskowitu, autogeniczny piryt, szczątki organiczne i pewne ilości substancji ilastej. Muły aluwialne tworzą się w dolnym biegu rzeki (między innymi na Żuławach) i odznaczają się dużą zasobnością w składniki pokarmowe dla roślin. Niekiedy wykazują wadliwe stosunki powietrzno-wodne, ze względu na dużą zawartość ziarn drobnych
(< 0,01 mm), jednak na ogół stanowią dobrą skałę macierzystą gleb.

LESSY

Lessy są pyłami pochodzenia eolicznego, o barwie żółtej, wykazują pionową łupliwość i
brak warstwowania. Typowy less składa się z kwarcu (60 - 70%), glinokrzemianów (20 - 30%), węglanów (8 - 12%), wodorotlenków żelaza i glinu oraz minerałów ilastych. Ziarna lessu są na ogół ostrokrawędziste, co przyczynia się do wykształcenia dużej porowatości. W naturalnych odsłonięciach lessu widoczne są często konkrecje węglanowe (tzw. laleczki lessowe) oraz pionowe kanaliki po roślinności, na której osadzał się less.
Osady lessowe wykazują bardzo dobre właściwości fizyczne, dobre właściwości
fizykochemiczne i stanowią jedną z najwartościowszych skał macierzystych gleb. Ich wadą jest stosunkowo łatwa podatność na erozję, zwłaszcza wodną.
Lessy i utwory lessopodopbne występują na Wyżynie Lubelskiej, Kielecko-
Sandomierskiej i Miechowskiej, w pasie pogórzy przedkarpackich, na Płaskowyżu Głubczyckim, Rybnickim oraz na Przedgórzu Sudeckim i Wzgórzach Trzebnickich.

MUŁOWCE

Mułowce powstają na skutek diagenezy mułów. Są skałami silnie scementowanymi
spoiwem, w którym oprócz innych składników występuje żel. Ich skład mineralny jest zbliżony do piaskowców, lecz wykazuje większą zawartość minerałów ilastych. W procesie diagenezy może dojść do złupkowacenia mułów - mówimy wtedy o łupkach mulastych. Barwa mułowców jest różna: od jasnoszarej, poprzez szarą , szarozieloną do prawie czarnej. Występują one jedynie lokalnie w terenach górskich.


Powrót do strony głównej